Kunnen ondernemingen regelingen treffen met hun klanten, banken, leveranciers?
In theorie kunnen ze altijd meer creatieve betaalmethodes bespreken. Maar de effecten van de huidige crisis dreigen aan te houden. Het is geen kwestie meer van drie of zes maanden uitstel, het gaat over veel langere termijnen. De kleinste ondernemingen hebben niet voldoende liquiditeiten om het hoofd boven water te houden. Vandaar de obsessionele angst van de centrale banken en beleidsmakers dat we in een recessie belanden. Overigens is de context van stijgende rentevoeten niet bevorderlijk voor een gesprek met zijn bankier.
Moeten we dus faillissementen bij de vleet verwachten?
De afgelopen weken gaat het aantal sluitingen in stijgende lijn. Het gaat hier vooral om bedrijven die weinig gedifferentieerde goederen en diensten aanbieden. We zien gemeenten waar bakkerijen sluiten... Als er daadwerkelijk een recessie komt, kunnen we een vloedgolf vrezen, maar ik verwacht eerder vrijwillige bedrijfsstopzettingen dan faillissementen of gerechtelijke herstelprocedures, vooral bij de zelfstandigen en kmo’s.
Waarom?
In vergelijking met crisissen uit het verleden bevinden we ons nu in een specifieke context. We kennen een situatie van quasi volledige werkgelegenheid, waarbij enorm veel vacatures niet ingevuld raken. Heel wat zelfstandigen en bedrijfsleiders van kleine ondernemingen die zich genoodzaakt zagen om hun zaak te sluiten, kunnen al naargelang hun competenties elders aan de slag in loondienst. Binnen 12 tot 18 maanden zien we misschien een grote verschuiving van de zelfstandige naar de loontrekkende activiteit.
En toch zijn er nog steeds veerkrachtige kmo’s. Wat zijn hun typische kenmerken?
Aan de ene kant heb je de ondernemingen die de voorbije jaren een ‘oorlogskas’ konden aanleggen, waardoor ze financieel enkele maanden kunnen overbruggen. Het gaat vaak om meer mature ondernemingen, doorgaans familiebedrijven, die in een of twee generaties werden opgebouwd. Ze hebben al erger meegemaakt en moeten niet putten uit hun financiële reserves voor hun dagelijkse activiteiten maar kunnen bijvoorbeeld terugvallen op een bescheiden vastgoedpatrimonium. Aan de andere kant heb je de wendbare ondernemingen die kort op de bal spelen. Ze innoveren en weten alle kansen te benutten, waarbij ze zelfs hun productiemethoden, hun partnerships voor de distributie of hun organisatie in twijfel durven trekken.
Zullen we na de digitale shift als gevolg van de pandemie nu een shift naar energie-efficiëntie meemaken door de oorlog in Oekraïne?
Zeker en vast. Alle industriële of ambachtelijke kmo’s moeten hun processen herzien. En zij die hun vak het best onder de knie hebben – in de bijna ‘ambachtelijke’ betekenis van het woord – zullen hierin het best slagen.
Welk advies zou u in deze context aan HR-managers geven?
Ik denk dat ze meer dan ooit blijk moeten geven van een positieve instelling en welwillendheid ten aanzien van hun teams. Het wordt voor iedereen moeilijk! Ze zullen creatieve en innovatieve oplossingen moeten vinden. In dat verband kan de vierdagenweek –die recent is opgenomen in de ‘arbeidsdeal’ – echte kansen bieden, in tegenstelling tot wat vele kmo’s lijken te denken.
