Kan de werkgever het gebruik van een smartphone beperken?
Sinds enige tijd heeft de Vlaamse en federale overheid het gebruik van TikTok op de gsm’s en computers van hun werknemers verboden. Het verbod geldt zes maanden en wordt dan herbekeken.
Ervaren overheidsdiensten de verschuiving naar hybride werken anders dan bedrijven? We legden de vraag voor aan Marie Antoine, PhD en senior consultant bij IDEA Consult en co-auteur van een studie* over telewerk in de Brusselse administratie.
Er wordt vaak gezegd dat telewerk bedrijven heeft veranderd. Geldt dat ook voor overheidsdiensten?
Het is moeilijk om een eenduidig antwoord te geven op die vraag. Het is immers meer een kwestie van grootte dan van sector. Net zoals er grote en kleine bedrijven zijn, zijn er grote en kleine overheidsdiensten. Voor die eerste groep, waarvan het aantal werknemers en middelen kunnen worden vergeleken met die van grote ondernemingen, is de overgang waarschijnlijk vlotter verlopen.
We weten dat vóór de pandemie al 70% van het personeel van de Brusselse overheid regelmatig thuis werkte. Meestal één dag per week. Zowel in de overheidssector als in de privésector lijkt die trend nu in de richting van drie dagen per week te gaan.
Moet het gebruik van telewerk niet meer worden bekeken vanuit het oogpunt van dienstverlening?
Ik geloof oprecht dat alle instellingen zich volop inzetten om hun taak van openbare dienstverlening te vervullen. Een volledige en exclusieve digitalisering van de overheidsdiensten zal er waarschijnlijk nooit komen, want de toegang moet gegarandeerd zijn voor alle burgers. Ook voor zij die niet over de nodige uitrusting beschikken.
Hybride werken is in de eerste plaats in het belang van de werknemers en de organisaties. Niettemin moet ervoor worden gezorgd dat de mix tussen digitaal en fysiek aanwezig zijn voor het publiek geen dubbel werk betekent en afbreuk doet aan de administratieve vereenvoudiging waarvoor de afgelopen jaren aanzienlijke inspanningen zijn geleverd. Werken op afstand is eenvoudig. Maar het digitaliseren van processen om telewerken efficiënt te maken is altijd een beetje ingewikkelder.
Er wordt in de context van telewerken veel gesproken over management by objectives en vertrouwen als noodzakelijk uitvloeisel daarvan. Is dit ook het geval bij overheidsdiensten?
Uit onze enquête blijkt dat een zeer grote meerderheid van de ambtenaren voelt dat hun manager hen vertrouwt wanneer zij telewerken en dat zij niet onder toezicht staan. Zo'n 74% van hen geeft aan dat hun manager meer belang hecht aan het bereiken van doelstellingen dan aan de gewerkte uren. De antwoorden van de managers waren vergelijkbaar.
Deze cijfers weerleggen verschillende vooroordelen over de overheidssector, zoals presenteïsme, micromanagement en een zeker paternalisme. Overheidsdiensten linken aan de prikklok is oneer aandoen aan het feit dat ze zich steeds meer zijn gaan ontwikkelen als bedrijven, net als de ziekenhuissector.
Dit gezegd zijnde, moeten wij altijd voorzichtig blijven, want "management by objectives" kan een bron van misverstanden zijn, zowel in de privésector als in de overheidssector. Een werknemer die de helft van de tijd neemt om een doel te bereiken, zal daar tevreden mee zijn, maar ik ben er niet zeker van dat zijn werkgever er net zo over denkt.
Kwamen er nog andere opvallende resultaten uit de studie?
Uit onze studie is gebleken dat zeven van de tien mensen thuis werken in ruimten die daar niet voor zijn bestemd. Dit geldt bovendien vooral voor vrouwen, die geïsoleerd zijn en in het Brussels Gewest wonen. In tijden waarin we spreken over democratisering van hybride werk, roept dit toch vragen op over de voorwaarden voor een gelijke toegang tot duurzaam telewerk. Het is nu eenmaal moeilijk zich een duurzame telewerkpraktijk voor te stellen wanneer het wordt verricht vanaf de keukentafel of de slaapkamer van een kind.
