Vrouwelijk ondernemerschap: van noodzaak tot ambitie

Volgens Sana Afouaiz, CEO van Womenpreneur-Initiative, is vrouwelijk ondernemerschap in België al te vaak ingegeven door noodzaak.

Hoe wordt vrouwelijk ondernemerschap vandaag de dag ondersteund?

Door de opeenvolgende gezondheids- en energiecrisissen is het aanmoedigen van vrouwelijk ondernemerschap duidelijk helemaal onderaan de politieke agenda beland. In de Europese herstelplannen vinden we helemaal niets terug over de rollen of noden van vrouwen. Ze worden tot een minderheid herleid, hoewel ze meer dan 50% van de bevolking uitmaken. Maar het zijn net de vrouwen, waaronder ook vrouwelijke ondernemers, die het meest onder dergelijke crisissen lijden, omdat velen van hen in de zwaarst getroffen sectoren werken, zoals dienstverlening aan personen, toerisme en horeca. Ik vrees voor de komende toename van het aantal werkloze of onbemiddelde vrouwen, waardoor ze kwetsbaar worden voor onzekere levensomstandigheden, huiselijke druk en geweld. Dat zal niet bevorderlijk zijn voor een situatie die al niet rooskleurig is, want het aandeel van de vrouwen bij de Brusselse ondernemers stagneert op 28%.

Is het ondernemerschap voor sommigen onder hen een oplossing?

De economische context is uiteraard niet gunstig voor wie een eigen zaak wil opstarten. Toch ontvang ik elke week heel wat moedige vrouwen die zich als zelfstandige willen lanceren of een opleiding in ondernemerschap willen volgen. Helaas moet ik vaststellen dat dit ondernemerschap niet wordt ingegeven door vrije keuze maar door noodzaak. De omstandigheden op de arbeidsmarkt worden immers steeds moeilijker en de grote meerderheid van de vrouwen hebben onzekere en kwetsbare banen.

Waarom is dat een probleem?

Dit ondernemerschap uit noodzaak is minder gestructureerd. Het is niet gebaseerd op voorafgaande marktstudies, een disruptief idee of een businessplan die naam waardig. Het wordt niet geïnspireerd door groeiambities maar ervaren als een voorwaarde om te overleven. Het zal de investeerders niet overtuigen en geen werkelijke bijdrage leveren aan de economie en de werkgelegenheid.

Hoe deze situatie verbeteren?

Enkele maanden geleden publiceerden we ons economisch herstelplan met de focus op vrouwen. De input is gebaseerd op een enquête bij een honderdtal vrouwelijke ondernemers in Brussel. Een van de vele conclusies die we aan de overheid hebben doorgegeven, is dat België dringend een inhaalbeweging moet maken om meisjes warm te maken voor een technologische studierichting en om vrouwen in de digitale economie te stimuleren. Dat is een cruciale voorwaarde om tot een ondernemerschap te komen dat innovatief, creatief en concurrerend is. Maar dat is niet alles: er zijn andere overheidsinitiatieven nodig om tot een gunstig ecosysteem te komen.

Hoe staat het met de networking?

Dat blijft een heel belangrijk instrument om een gezonde wedijver tussen vrouwelijke ondernemers te creëren. Bovendien helpt het hen om contacten te leggen met potentiële partners die interessant zijn voor de uitbouw van hun zaak. Toch stel ik vast dat in heel wat kringen de tijdstippen, de thema’s en de inhoud van de sessies niet genoeg zijn afgestemd op de leefwereld van vrouwen. Daarom organiseren wij onze eigen seminars en webinars, en ontwikkelen we voor hen een database met contactgegevens.

Hoe is het in deze tijden van financiële onzekerheid gesteld met de toegang van vrouwen tot financiering?

Dat is een ander punt dat in onze studie aan bod komt. Drie vierde van de bevraagde vrouwelijke bedrijfsleiders van kmo’s en zelfstandigen worden sinds de pandemie met liquiditeitsproblemen geconfronteerd. Nochtans heeft minder dan 20% van hen financiële ondersteuning gevraagd aan hun bank. Dat heeft zowel met obstakels te maken die inherent zijn aan de financiële instellingen als met een vorm van zelfcensuur. Ze raken ontmoedigd door de administratieve verplichtingen die tijdrovend of onhaalbaar zijn. Uit onze studies blijkt dat vrouwen bescheiden bedragen lenen en alleen als de nood hoog is. Ze maken te weinig gebruik van de institutionele kanalen en nemen hun toevlucht tot zelffinanciering of financiering via familie of vrienden. Daarom bieden wij onder meer de volgende instrumenten aan: een specifiek fonds voor bedrijven met vrouwelijke ondernemers, een team van specialisten inzake gendergelijkheid dat financiële instellingen beoordeelt en adviseert, en een aantal banken die engagement tonen ten aanzien van gendergelijkheid in het ondernemerschap.