Opnieuw telewerken: wat zijn de belangrijkste dingen om te weten?

Op 16 oktober heeft de regering beslist om bepaalde maatregelen die de verspreiding van het coronavirus moeten tegengaan, (opnieuw) in te voeren. Een daarvan is telewerk. Maar wat houdt dat juist in? Kan een werkgever zijn werknemers verplichten om naar kantoor te komen als telewerken mogelijk is? Of hen verbieden om naar kantoor te komen? Moet de werkgever een telewerkvergoeding betalen? Wat als een telewerker op zijn kinderen moet passen? Catherine Mairy, Legal Expert bij Partena Professional, legt alles haarfijn uit.

Kan een werkgever zijn werknemers verplichten om naar kantoor terug te keren of hen juist formeel verbieden om terug te keren naar de werkplek?

Nee, een werkgever heeft niet het recht om zijn werknemers te verplichten om terug te keren naar de bedrijfskantoren, aangezien telewerken sinds maandag 19 oktober 2020 weer de regel is geworden voor de functies die zich daartoe lenen. "De nieuwe maatregelen van de overheid zijn echt bedoeld om zoveel mogelijk werknemers van thuis te laten werken. Werken op kantoor is de uitzondering,” legt Catherine Mairy uit.

Aan de andere kant is het zeker denkbaar dat sommige werknemers gedeeltelijk terugkeren naar het kantoor om er specifieke taken uit te voeren en zo de continuïteit van de activiteiten van het bedrijf te verzekeren. Nemen we bijvoorbeeld het geval van nieuwe medewerkers die absoluut een opleiding in real life moeten krijgen om te leren hoe ze de IT-tools moeten gebruiken. Volgens ons kan de werkgever hen vragen om voor de tijd van de opleiding naar kantoor te komen, met de garantie natuurlijk dat de afstandsregels worden gerespecteerd. "We herinneren eraan dat de werkgever het recht heeft om zijn werknemers te vragen terug te keren naar kantoor, maar hij kan hen niet verplichten om dat te doen. Het idee is echt om een gemeenschappelijk akkoord te vinden en de werknemer gerust te stellen over het principe. Als de werknemer bijvoorbeeld terughoudend is omdat hij liever geen gebruik wil maken van het openbaar vervoer, kunnen de partijen overeenkomen om de uren van de opleiding te verschuiven zodat de werknemer zich niet tijdens de spitsuren moet verplaatsen. Het belangrijkste is dat iedereen flexibiliteit en gezond verstand toont," zegt Catherine Mairy.

Wat de terugkeer naar kantoor betreft, ja, de werkgever heeft het recht om de werknemer te verbieden om naar kantoor te komen als hij niet kan garanderen dat de gezondheidsmaatregelen worden gerespecteerd. "Ook hier moet opnieuw het gezond verstand worden gevolgd en de boodschap is duidelijk: het isolement van de werknemer moet worden bestreden. Dit betekent dat het belangrijk is dat de werknemers regelmatig en onder toezicht naar kantoor kunnen terugkeren," vervolgt Catherine Mairy.

Is de werkgever verplicht om zijn werknemers een telewerkvergoeding te betalen?

Voor de telewerkvergoedingen is de redenering nog steeds dezelfde. Voor structureel telewerk heeft de werknemer recht op een terugbetaling van de kosten door zijn werkgever. Voor occasioneel telewerk daarentegen heeft hij geen recht op een terugbetaling. "De vraag is of het telewerk in de context van de coronaviruscrisis structureel of occasioneel is... daar hebben we geen duidelijk antwoord op. Omdat het telewerk verband houdt met COVID-19 gaat men er doorgaans van uit dat het occasioneel is. In ieder geval kunnen werkgevers de regels die zij tot nu toe hebben gevolgd voor de terugbetaling van kosten blijven toepassen. Als zij nog geen tegemoetkoming betaalden, maar dat nu wel willen doen, mag dat natuurlijk. Wel is het zeer belangrijk om dit in de onderneming goed te onderhandelen en de werknemers in te lichten," zegt Catherine Mairy.

Kan de werkgever de werknemer verbieden om op zijn kinderen te passen als hij aan het telewerken is?

Ja, in theorie zou een werkgever zijn werknemers kunnen verbieden om op hun kinderen te passen als ze telewerken. "Ook hier zijn echter gezond verstand en flexibiliteit aan de orde en moet rekening worden gehouden met het soort werk dat de werknemer verricht. Nemen we bijvoorbeeld de situatie van een werknemer in quarantaine die geen andere keuze heeft dan zijn kind thuis op te vangen terwijl hij telewerkt. Dit moet dus geval per geval worden bekeken," legt Catherine Mairy uit.

Mag een telewerker overuren presteren?

Aangezien de telewerker de mogelijkheid heeft om zijn tijd naar eigen inzicht in te delen, voor zover zijn werk correct en op tijd wordt uitgevoerd, kan hij geen aanspraak maken op betaling voor overuren die thuis zijn gemaakt. "Als er daarentegen sprake is van een noodgeval of een uitzonderlijk werk waardoor de telewerker genoodzaakt is om meer uren te werken dan afgesproken, is dit voor discussie vatbaar, maar in de praktijk is het altijd beter om de dialoog tussen de partijen te bevorderen om tot een regeling te komen. De volgende situatie zou zich bijvoorbeeld kunnen voordoen: een werknemer die op verzoek van zijn werkgever een hele avond heeft moeten werken om een dringend werk uit te voeren, zou bijvoorbeeld met hem kunnen overeenkomen om op een andere dag waarop de werklast minder is vroeger te stoppen," gaat Catherine Mairy verder.

Deconnectie: een fundamenteel begrip om het welzijn van de werknemers te garanderen

Telewerk heeft veel voordelen, maar het kan ook moeilijk zijn voor werknemers om te deconnecteren omdat er geen fysieke barrière is tussen de privéruimte en de werkplek. Om hierin een evenwicht te vinden, bestaat er wat men noemt “deconnectie". Het doel van deze maatregel is tweeledig: enerzijds, het bestrijden van overmatige stress op het werk en burn-out en, anderzijds, het waarborgen van de naleving van de rusttijden, de jaarlijkse vakantie en andere vormen van verlof, zodat het evenwicht tussen werk en privé behouden blijft.

Om deze deconnectie te kunnen organiseren, moet er overleg zijn binnen de onderneming. De werkgever moet dus met de (vertegenwoordigers van de) werknemers tot een akkoord komen en een intern deconnectiebeleid uitwerken. "Zo zou men bijvoorbeeld kunnen overeenkomen dat werknemers in het weekend, of voor en na een bepaald tijdstip in de week, geen toegang hebben tot hun e-mails. Het zal niet makkelijk zijn om tot een akkoord te komen, maar het is echt zeer belangrijk om het welzijn van de werknemers en dus hun efficiëntie te waarborgen. Dit akkoord kan later natuurlijk nog worden aangepast en/of aangevuld in functie van de behoeften/vragen van de werknemers en de werkgever. Het belangrijkste is dat elke partij tevreden is en dat het doel dat men met dit akkoord wil bereiken wel degelijk wordt behaald,” besluit Catherine Mairy, Legal Expert bij Partena Professional.

Wat heeft het Overlegcomité vandaag vrijdag 23/10 beslist?

Telewerk blijft de regel. Er wordt met de werkgeversfederaties overlegd om een responsabiliserende monitoring op te zetten zodat men de regel van telewerk overal toepast waar het moet.