Management ‘op maat’ kan een burn-out voorkomen

Wie te maken krijgt met een burn-out ziet die vaak zelf niet naderen. Psychologe Dorien Zelderloo vertelt hoe teamleiders en managers burn-outsignalen bij hun medewerkers kunnen herkennen.

De voorbije vier jaar is het aantal mensen met een langdurige burn-out of depressie met meer dan 40 procent toegenomen, blijkt uit cijfers van het RIZIV. Voor corona kampte één op de zes Vlamingen met symptomen of kenmerken van burn-out en de pandemie heeft die trend alleen maar versneld.

Dat merkt ook psychologe Dorien Zelderloo, die het voorbije jaar meer patiënten met burn-outklachten over de vloer kreeg. ‘Veel gevallen blijven onder de radar. Sommigen mensen blijven werken, ook al zijn ze helemaal op.’

Willen, maar niet kunnen

Belangrijk om te weten is dat een burn-out meestal niet alleen een gevolg is van hoe iemand zijn of haar job beleeft, maar ook getriggerd wordt door elementen uit de privésfeer en door persoonlijkheidskenmerken. ‘Hoe iemand in het leven staat, de steun die mensen krijgen van hun omgeving, ingrijpende gebeurtenissen en zelfs erfelijkheid kunnen een rol spelen’, weet Zelderloo.

Een burn-out is een uitputtingsziekte of energiestoornis waarbij mensen nog wel willen, maar niet meer kunnen. Meestal wordt een burn-out voorafgegaan door langdurige, chronische werk- en niet werkgerelateerde stress die mensen in overdrive brengt.

Vier symptomen

In die fase, maar ook daarvoor, kunnen managers een verschil maken. Mensen die op een burn-out afstevenen vertonen vier kernsymptomen. Ze zijn cognitief en emotioneel ontregeld, fysiek de uitputting nabij en ze nemen mentaal afstand van hun werk, collega’s, familie en vrienden.

Zelderloo: ‘Logisch redeneren, concentreren en zaken onthouden worden lastig voor deze mensen, waardoor ze fouten maken. Ook zaken in perspectief plaatsen kost moeite. Een mug wordt al snel een olifant en relativeren gaat moeilijk. Vaak zijn deze mensen emotioneel prikkelbaar: ze geraken snel geïrriteerd of kampen met woede-uitbarstingen of huilbuien. En een kleine handeling zoals koffiezetten of de telefoon opnemen, kan een grote inspanning lijken.’

Gebrek aan motivatie

Wie op de rand van een burn-out staat, is vaak cynischer en neemt afstand van zijn omgeving. ‘Dat lijkt op een gebrek aan motivatie, maar is eigenlijk een manier om minder stress te ervaren. Secundaire klachten zijn onder meer spierpijn en tekenen van depressie, zoals geen plezier meer halen uit zaken waar mensen vroeger wél blij van werden.’

Leidinggevenden die voldoende alert zijn voor burn-outsignalen bij medewerkers kunnen erger voorkomen. ‘Open communiceren is de beste manier om hiermee om te gaan’, meent Zelderloo. ‘Burn-outs bevinden zich vaak in de taboesfeer, maar het is ontzettend belangrijk om dit onder woorden te brengen.’

Stresspiek

Zo toont een manager betrokkenheid, maar hij moet ook zelf het goede voorbeeld geven. ‘Als een chef midden in de nacht mails stuurt, ontstaat er een cultuur waarin permanent beschikbaar zijn als normaal beschouwd wordt.’

Ook management ‘op maat’ kan een burn-out voorkomen. ‘Sommige mensen vinden het aangenaam om thuis te werken, anderen hebben het daar moeilijk mee. Door in kaart te brengen wat voor wie het beste werkt, behandel je mensen zoals ze behandeld willen worden.’

Dat geldt ook voor wie thuiszit met een burn-out. Sommigen vinden het geweldig dat hun manager vaak vraagt hoe het gaat, voor anderen zorgt die vraag voor een stresspiek in de herstelfase.