Advocate en experte in zakelijke conflicten Vicky Buelens vreest voor een lawine aan ontslagen in de postcoronamaanden. ‘Die kunnen een pak menselijker verlopen dan het leed dat ik zie tussen werkgever en werknemer.’ Ze schreef er een boek over.
Vicky Buelens is een dame met een missie. Al 25 jaar werkt ze als advocate arbeids- en ondernemersrecht. Veel van de zaken die ze voor de rechtbanken van Antwerpen pleit, gaan over ontslagen, die op dat moment al heel pijnlijk zijn. ‘Als ik deze job nog tien jaar met passie wil doen en ik wil iets veranderen aan het leed dat ik bijna dagelijks in mijn praktijk zie, dan is dit het moment. Zeker nu ik, na de tijdelijke werkloosheid en een faillissementsgolf, veel ontslagen verwacht.’
En dus schreef ze een boek: ‘Fired up. Alles wat je nodig hebt voor een correct en respectvol ontslag.’ Eerste vaststelling: ontslag is nog altijd een groot taboe. ‘Hoe vaak gebeurt het niet dat iemand plots verdwenen is van de vloer, zonder dat daar enige communicatie over gebeurt. Het is ook een misverstand dat alleen de werknemer ervan afziet. Je zou ervan schrikken hoeveel leidinggevenden er ook onder gebukt gaan, in het angstzweet staan, dagen op voorhand ervan wakker liggen en er weken voor het ontslag aan de tafel met hun partner over praten.’
Het positieve aan de boodschap van Buelens: er is veel marge voor verbetering. ‘Blijf om te beginnen zo lang en zo ver mogelijk weg van de rechtbank.’ Klinkt vreemd voor een advocate? ‘Ik kan het weten. Het gaat er zelden netjes aan toe in gerechtelijke procedures. Er zijn externe partijen die de boel oppoken. De mailbox van de werknemer wordt binnenste buiten gekeerd, er worden getuigenissen gezocht bij collega’s... Het eindigt vaak in een bloedbad, zowel financieel als emotioneel, en er zijn geen winnaars.’
Een menselijk en correct ontslag begint contradictorisch genoeg lang voor er nog maar aan gedacht wordt. ‘Het begint al tijdens de tewerkstelling, bij een gezonde samenwerking tussen de leidinggevende en zijn of haar mensen. Stuur medewerkers bij via regelmatige feedback en evaluaties. Durf ook de moeilijke gesprekken aan: als je niet tevreden bent, zeg dat dan. Vlamingen zijn slechte praters. Veel bedrijfsleiders zwijgen tot de emmer vol is en trekken dan de stekker eruit. Zo maken ze het zich heel moeilijk.’
Als het dan toch tot een ontslag moet komen, hebben zowel de werknemer als de werkgever er veel bij te winnen dat het op een menselijke en correcte manier verloopt. ‘Of te verliezen als het slecht loopt’, zegt Buelens. ‘Dat een ontslag veel kost, onder meer aan ontslagvergoedingen, weet elke werkgever. Maar er zijn ook veel indirecte kosten. Je zet veel kennis en ervaring aan de deur. En hoeveel moeten werkgevers niet investeren in aanwervingen, onboarding (begeleiding van nieuwe werknemers, red.), opleiding, retentiebeleid en employer branding (het imago als werkgever buiten het bedrijf, red.)? Met één slechte exit doe je daar veel van teniet.’
Een ontslag kan echter ook het omgekeerde zijn, vindt Bert Van Rompaey, partner bij het adviesbureau Sphere, die meewerkte aan het boek. Hij was twaalf jaar hr-directeur, eerst bij BNP Paribas Fortis en later bij Lufthansa (Eurowings en Brussels Airlines), waar hij 450 ontslaggesprekken heeft gevoerd. ‘Waarom zou je niet garanderen dat degene van wie je afscheid neemt door een laatste positieve ervaring nog een ambassadeur voor het bedrijf kan worden?' Buelens: ‘En bedenk als werkgever ook eens hoeveel je kan leren uit de feedback van een werknemer die op eigen initiatief vertrekt. Er wordt zoveel uitgegeven aan consultants, maar daar ligt de informatie voor het rapen.’
1. Het ontslaggesprek is het laatste contact tussen het bedrijf en de werknemer. ‘Laat dat positief verlopen’, zegt Van Rompaey. ‘Maak een onderscheid tussen het ontslag en de persoon. Zeg in het gesprek waarom iemand niet kan blijven. Maar laat de persoon in zijn waarde, maak er geen karaktermoord van. Wapen hem zodat hij weer terug kan naar zijn collega’s, naar zijn gezin en naar een volgende werkgever.’
Van Rompaey herinnert zich een alleenstaande moeder met twee kinderen die bij de bank op de kredietkaartenafdeling werkte en haar kredietlimiet elke maand manipuleerde omdat ze financiële problemen had. ‘Ik kon er niet omheen dat dit een ontslag om dringende redenen was, maar tegelijk hebben we begrip getoond voor haar situatie. We hebben haar beperkte schuld bij de bank kwijtgescholden en gezocht naar een nieuwe, geschikte werkgever. Dat is gelukt. Zo heb ik het honderden keren kunnen doen. Ik krijg nog altijd telefoontjes van ontslagen mensen die me zeggen dat ze goed zijn terechtgekomen, en dat dankzij de menselijke manier waarop het ontslag is verlopen.’
2. Durf toe te geven dat je als leidinggevende ook een aandeel hebt in het ontslag. Dan stel je je nederiger en opener op tegenover de ontslagen werknemers. ‘Zo ontwapen je het gesprek en creëer je vertrouwen om een goede regeling te treffen.’
3. Communiceer naar de rest van het bedrijf. ‘Je kan je niet voorstellen hoe slecht een arbitrair of pover onderbouwd ontslag overkomt bij de blijvers’, zegt Van Rompaey. Buelens geeft de raad toch dat afscheidsfeestje te organiseren, waarbij je de positieve elementen van de voorbije jaren naar voor haalt. ‘Misschien heb je er als werkgever weinig zin in, maar voor veel van de collega’s kan het belangrijk zijn afscheid te nemen.’
4. Begeleid leidinggevenden. ‘Meestal zijn dat experts die promotie hebben gemaakt, bijvoorbeeld een goede verkoper die salesmanager werd’, zegt Buelens. ‘Maar dat maakt die persoon nog geen goede peoplemanager. Velen doen het in hun broek om een ontslag te organiseren, maar durven dat niet toe te geven. Ze vragen dan ook geen hulp. Tegelijk beseffen werknemers niet dat leidinggevenden dat niet goed kunnen. Haal het stigma weg door de problemen te benoemen.’
5. Vermijd de rechtbank, daar zijn alleen verliezers. Je kan nog tot op de dag van de pleidooien tot een minnelijke regeling komen.
Vicky Buelens - Fired up. Alles wat je nodig hebt voor een correct en respectvol ontslag - Uitgeverij Gompel en Svanica. Te bestellen op www.kobaltlegal.online.
Vanaf vandaag maakt EASYPAY GROUP, de grootste Belgische familiale groep voor HR-oplossingen, officieel deel uit van Partena Professional, gekend sociaal secretariaat en HR-dienstverlener.
De verschuiving naar een meer duurzame vloot van bedrijfswagens zet zich door, dat bevestigt het laatste onderzoek van Partena Professional zet de verschuiving naar duurzaamheid in het bedrijfswagenpark door.
De hoeveelheid opgenomen geboorteverlof stijgt licht, dat berekende Partena Professional vlak voor vaderdag. Het aantal uren afwezigheid wegens geboorteverlof is namelijk gestegen met 1,2% tussen 2021 en 2022.
