Krijg ik in januari de volledige indexering van mijn loon?

Brussel, 25 november 2022- De automatische loonindexering verwijst naar een aantal mechanismen die afgestemd zijn op de afgevlakte gezondheidsindex zoals die wordt vastgelegd door het Planbureau. Het systeem is specifiek voor België. Elke maand berekent dat Planbureau de impact van de inflatie waarop de loonindexering gebaseerd wordt. Afhankelijk van de sector treden vervolgens verschillende mechanismen in werking voor de exacte berekening van de indexering. De algemene werking van de loonindexering vind je hier.

Loonindexering: voor wie, wanneer en welke limiet?

De loonindexering voor werknemers in de publieke sector is bij wet vastgelegd. Voor werknemers in de privésector bestaan er verschillende benaderingen afhankelijk van de Collectieve Arbeidsovereenkomsten (CAO’s). Voordat we meer in detail uitleggen onder welke voorwaarden de indexering wordt toegepast voor elk paritair comité, merken we op dat er twee belangrijke indexeringssystemen bestaan:

• Enerzijds is er een indexering op een vaste datum, bijvoorbeeld 1 januari 2023, die van toepassing is op bepaalde sectoren. Het percentage van de indexering wordt trapsgewijs bestudeerd en officieel vastgelegd kort voor de einddatum.
• Anderzijds is er een indexering die wordt toegepast telkens wanneer de stijging van de afgevlakte gezondheidsindex (dit is het viermaandelijks gemiddelde van de prijzenindex waaruit bepaalde producten van de index van de consumptieprijzen zijn verwijderd) een bepaald niveau bereikt, de zogenaamde “spilindex”. Deze benadering wordt vaak gebruikt in de publieke sector en de non-profitsector. In dit geval volgt de frequentie van de indexering de evolutie van de inflatie.

Welke lonen worden in januari geïndexeerd?

Het percentage van de indexering op 1 januari aanstaande is niet gelijk voor alle sectoren:

• voor sommige sectoren zal het gebaseerd zijn op de evolutie van de afgevlakte gezondheidsindex van de maanden november van de twee voorgaande jaren;
• voor andere sectoren baseert men zich op de index van december of op het gemiddelde van de maanden november of december van de twee voorgaande jaren.

Deze verschillen zullen geen aanleiding geven tot grote variaties tussen de verschillende paritaire comités.

In de vorige wettelijke expertise beschreven we de verschillende “families” van mechanismen. Een sector waarvoor de indexering eenmaal per jaar wordt toegepast, past niet noodzakelijk die van januari toe. Het is evenmin zo dat een indexering volgens een spilindex ook op hetzelfde moment gebeurt als in andere sectoren die dit type indexering toepassen (soms is het de maand volgend op de overschrijding, soms de tweede maand die volgt, soms is de index niet dezelfde, …).

De werknemers die het verschil in een keer zullen ontvangen zijn degenen van wie het loon jaarlijks wordt geïndexeerd in januari (of februari, bijvoorbeeld voor de koetswerksector).

Voor de indexeringen volgens de spilindex is een indexering in december 2022 nog mogelijk (en dit ook elke maand die volgt). Bovendien wordt er in bepaalde sectoren niet op een vaste datum geïndexeerd.

Kan je werkgever de loonindexering beperken?

Bepaalde sectoren indexeren enkel het sectorbarema (op een vaste of variabele datum), zoals bijvoorbeeld:

• 100: aanvullend paritair comité voor de werklieden
• 117: werklieden van de petroleumnijverheid en -handel
• 310: banken
• 319.01/02: opvoedings- en huisvestingsinrichtingen en -diensten van de Vlaamse/Franse Gemeenschap, het Waalse Gewest en de Duitstalige Gemeenschap.
• 326: gas- en elektriciteitsbedrijf
• 336: vrije beroepen

In deze sectoren zou een deel van de werknemers geen enkele indexering kunnen krijgen omdat ze betaald worden boven het sectorbarema. Een werkgever kan echter vrijwillig beslissen om de lonen automatisch te indexeren, zelfs als die hoger zijn dan die van de sector.

Zo kan een onderneming bijvoorbeeld beslissen om toch een indexering toe te passen voor alle lonen, ondanks het feit dat de sector enkel een indexering voorziet voor de baremieke bedragen. In dit geval kan de onderneming eventueel de manier wijzigen waarop ze de indexering toepast voor de lonen boven het barema.

Overzicht van de indexeringen in de belangrijkste sectoren

• Jaarlijkse indexering (januari):
  • 110: textielverzorging 
  • 118: arbeiders uit de voedingsnijverheid 
  • 119: arbeiders uit de voedingshandel 
  • 144: arbeiders uit de landbouw 
  • 145: tuinbouwbedrijven 
  • 149.01: elektriciens 
  • 200: aanvullend nationaal paritair comité voor de bedienden: residuaire sector van de bedienden (dit is het grootste paritair comité van België)
  • 220: voedingsnijverheid 
  • 226: bedienden uit de internationale handel, het vervoer en de logistiek
  • 302: werknemers uit de horeca
  • 323: sector van het beheer van gebouwen, de vastgoedmakelaars en de dienstboden
  • 333: toeristische attracties
  • 340: bedienden uit de orthopedische technologieën
  • 341: bemiddeling bank- en beleggingsdiensten
• Jaarlijkse indexering (februari):
  • 149.02: arbeiders uit de koetswerksector 
• Halfjaarlijkse indexering (januari en juli):
  • 136: arbeiders uit de papier- en kartonbewerking 
  • 222: bedienden uit de papier- en kartonbewerking 
• Driemaandelijkse indexering:
  • 124: arbeiders uit het bouwbedrijf
  • 126: arbeiders uit de sector van de stoffering en de houtbewerking, op voorwaarde dat de indexering hoger is dan 0,5%
  • 340: arbeiders uit de orthopedische technologieën 
• Indexering wanneer de spilindex wordt overschreden:
  • 100: aanvullend paritair comité voor de werklieden: 2% op een variabel moment, alleen voor de baremieke lonen. Arbeiders die volgens barema betaald worden in PC 100 kregen in 2022 een indexering van 2% in januari, maart, mei, augustus en november. In december 2022 is een nieuwe indexering mogelijk.
  • 120: textielnijverheid: indexering in januari, april, juli en oktober 2022 volgens een gemengd model tussen spilindex en kwartaalbegin.
  • 132: ondernemingen van technische land- en tuinbouwwerken, volgens een gemengd model tussen spilindex en kwartaalbegin.
  • 130: drukkerij en dagbladbedrijf: 2% op een variabel moment. Het betreft een aanpassing van alle lonen met het verschil tussen het nieuwe baremieke loon en het oude baremieke loon. Indexering toegepast in januari, februari, mei, augustus en oktober 2022. In december 2022 is een nieuwe indexering mogelijk.
  • 152.02: Franstalig onderwijs: 2% in februari, april, juni en september 2022.
  • 201: zelfstandige kleinhandel: 2% in februari, april en juli 2022: iedereen. In december 2022 is een nieuwe indexering mogelijk.
  • 202: 1% in januari, 2% in april en 1% in juni, juli, september, oktober en november 2022.
  • 116: arbeiders uit de scheikundige nijverheid: 2% in februari, april, juli, oktober en november.
  • 322.01: dienstencheques: 2% in februari, april, juni en oktober 2022. In december 2022 is een nieuwe indexering mogelijk.
  • 330: gezondheidssector: 2% in januari, maart, mei, augustus en november 2022.

Opgelet: deze lijst is niet uitgebreid.