Is freelance het nieuwe normaal?

Auteur: Partena Professional (HR Service Provider)
Leestijd: 4min
Publicatiedatum: 21/12/2020 - 08:59
Laatste update: 04/09/2023 - 14:21

Onze economie wordt een gig economy, freelance is het nieuwe normaal, en vaste contracten zijn ten dode opgeschreven. Hype of realiteit?

‘In een glazen bol kijken is moeilijk.’ Professor Stijn Baert (Universiteit Gent) is voorzichtig als we hem vragen om de toekomst te voorspellen, al is hij wel sceptisch over de zoveelste “revolutionaire verandering”.  Baert verwijst naar eerdere arbeidsmarktvoorspellingen: 20 jaar geleden klonk het al dat een loopbaan een aaneenschakeling van transities zou zijn, 10 jaar geleden kwam flexicurity overgewaaid uit Denemarken. ‘En vandaag is “gig economy” het hippe woord.’

Belangrijk, zo voegt hij toe, is dat het volgens de krantenkoppen lijkt alsof er een revolutie voor de deur staat. Terwijl de feiten toch veel meer naar een gestage evolutie wijzen. ‘Het klinkt allemaal zwaarder dan het eigenlijk is’, zegt Stijn Baert.

Freelancers tellen

Of het aantal freelancers toeneemt, is eigenlijk moeilijk te zeggen, benadrukt professor Ludo Struyven. ‘Er is in ons land geen eenduidige definitie van het begrip “freelancer”. Evenmin is er een specifiek juridisch statuut voor deze tewerkstellingsvorm. Er zijn ook geen aparte statistieken, met als gevolg dat het fenomeen soms danig overschat wordt.’

Make or buy

Dat is ook de teneur bij professor Ludo Struyven, hoofd onderzoekgroep Onderwijs en Arbeidsmarkt bij HIVA-KU Leuven. ‘De klassieke loonarbeid blijft de meest voorkomende tewerkstellingsvorm. De verhouding met andere vormen van tewerkstelling is eigenlijk heel stabiel. We zien wel dat de omvang gestaag stijgt en dat het en-en is: zowel het werken in loondienst stijgt de laatste decennia, maar ook andere vormen van tewerkstelling zitten in de lift, zoals de freelancewereld.’

Uiteraard is er vraag naar flexibiliteit bij ondernemingen. De verzelfstandiging in bepaalde sectoren en beroepen is een trend, naast de digitalisering. Daardoor wordt werk mogelijk dat los staat van de klassieke loonarbeid.

Het bijzondere in de digitale arbeidsmarkt is dat de independent contractor diensten kan leveren van waar ook ter wereld. Bij techstart-ups, bijvoorbeeld, is er voor elke eigen vaste medewerker ook iemand anders aan de slag. Ruim de helft van hen heeft zijn werkplaats in het buitenland, zo blijkt uit recent onderzoek van Ludo Struyven in de Viona leerstoel “Dynamiek van de Arbeidsmarkt”.

l freelancers bij als mensen die in loondienst voor een onderaannemer werken, vervolgt hij. ‘Het is de vraag naar “make or buy”: ondernemingen bouwen een personeelsbestand uit voor hun kerntaken, maar kopen andere diensten in op de markt. En zodra de nood continu wordt, zal ook die op zijn beurt geïnternaliseerd worden.’

Van nature werknemer

Aan de andere kant staan de partijen die diensten aanbieden. Of zij dat doen als freelancer of via een vennootschap met personeel, hangt af van meerdere factoren.

‘In heel wat gevallen is het de natuurlijke gang van zaken dat een freelancer, als hij de kans krijgt, in een onderneming zal samenwerken met andere werknemers, al was het maar vanwege schaalvoordeel’, meent Ludo Struyven.

Stijn Baert denkt ook wel dat meeste mensen de voorkeur geven aan een voltijds contract van onbepaalde duur. ‘Ik vind het altijd vreemd dat collega's anderen de voordelen van flexibiliteit aanpraten, terwijl ze zelf vastbenoemd zijn. Ik ben ervan overtuigd dat heel wat mensen, zoals ik, de meerwaarde zien in een samenwerking op langere termijn, en dat ook zullen nastreven, nu en in 2030.’

Hier speelt het reglementair kader een rol. Ludo Struyven: ‘Een kader zoals in Nederland, met sterke fiscale tegemoetkomingen voor de ZZP'ers, (Zelfstandigen Zonder Personeel) creëert een rijke voedingsbodem voor mensen die op zichzelf blijven in plaats van als werkgever een onderneming te starten.’ Met andere woorden: freelancers blijven freelancers als dat financieel het interessantst is.

Al te romantisch

Evolueren we naar een arbeidsmarkt waar gig en freelancer het nieuwe normaal zijn? Stijn Baert is duidelijk: ‘Neen, niet iedereen gaat in de gig economy werken.’ Het moet niet ons streven zijn om naar zo’n arbeidsmarkt van freelancers te evolueren, waarschuwt hij. ‘Er moet een goed evenwicht bestaan tussen enerzijds de arbeidsmarkt voldoende flexibiliteit geven, en anderzijds ervoor zorgen dat werken nog altijd loont.’

Ludo Struyven besluit: ‘Het toekomstbeeld van de nomadische arbeidsmarkt? Ik denk dat dat al te romantisch is. En misschien ook niet wenselijk.’

Gerelateerde artikels

  • Bijna één op de twee ondernemingen misloopt de voordelen van loonoptimalisatie

    Bijna de helft van de Belgische bedrijven zou de kosten van hun salarispakket kunnen verlagen maar doet dit niet, zo blijkt uit een bevraging van Partena Professional.

    Verder lezen

  • Weet jij hoeveel feestdagen er dit jaar in mei zijn: 2, 3 of 4?

    De maand mei omvat verschillende feestdagen in België, met enkele belangrijke data om te vieren, waaronder de Dag van de Arbeid en Hemelvaartsdag.

    Verder lezen

  • Bescheiden lonen zullen netto omhooggaan.

    Door de herberekening van de “werkbonus”, een vermindering van de persoonlijke sociale zekerheidsbijdragen die werknemers moeten betalen, zullen bepaalde lonen vanaf 1 april stijgen.

    Verder lezen