Energiecrisis: kan een werkgever zijn werknemers verplichten te telewerken om energie te besparen?

De energieprijzen zijn letterlijk geëxplodeerd als rechtstreeks gevolg van de oorlog in Oekraïne. En nu het frissere herfstweer zich laat voelen, proberen zowel particulieren als ondernemingen manieren te vinden om hun energiefactuur zo laag mogelijk te houden. Heeft een werkgever daarom het recht om vaste telewerkdagen in te voeren zodat de verwarming dan op kantoor uit kan? Is hij verplicht om de telewerkvergoeding te verhogen voor werknemers die meer thuis zouden werken? En wat als de werknemer zoveel mogelijk terug naar kantoor wil om zijn kosten te doen dalen? Catherine Mairy, Legal Expert, legt ons alles uit!

Eén of meer vaste en verplichte telewerkdagen opleggen: mag dat?

Toen telewerk op grote schaal werd ingevoerd in het kader van de ‘coronacrisis’ stelden de werkgevers, in principe, een schriftelijke overeenkomst op met de verschillende regels voor telewerk. Die overeenkomst lieten ze dan ondertekenen door de betrokken werknemers. "De inhoud van die overeenkomst verschilt van onderneming tot onderneming. Zo zou bijvoorbeeld kunnen worden voorzien dat de werknemer 2 dagen per week mag (en dus niet moet) telewerken. Als er geen vaste telewerkdag vermeld staat in die overeenkomst heeft de werkgever niet het recht die op te leggen. Daarmee zou hij immers de eerder overeengekomen afspraken eenzijdig wijzigen. Als de werkgever ze wil wijzigen, is het akkoord van de werknemer vereist. Dat betekent echter niet dat hij niet met de werknemers erover kan praten om tot een akkoord te komen”, legt Catherine Mairy uit.

Meer telewerk = hogere kantoorvergoeding?

Niet noodzakelijk. Maar daarover zal zeker ook onderhandeld worden tussen werkgever en werknemer. Even ter herinnering: de werkgever kan aan werknemers die structureel telewerken, onder bepaalde voorwaarden, een forfaitaire kantoorvergoeding toekennen tot een maximumbedrag van 142,95 euro per maand, maar dat is geenszins een verplichting. "Laten we even terugkeren naar het bovenstaande voorbeeld. Als de werkgever in dat voorbeeld zijn werknemers vraagt elke vrijdag een extra dag te telewerken om het gebouw maar 2 in plaats van 3 dagen te moeten verwarmen (in de veronderstelling dat de kantoren in het weekend sowieso gesloten zijn), zal dat een energiebesparing opleveren. Als tegenprestatie, en voor zover dit nog niet het geval is, zou hij aan de werknemers een (aanvullende) vergoeding kunnen toekennen om de kosten te dekken die telewerken voor hen meebrengt. Het is altijd een kwestie van gezond verstand en het afwegen van de rechten en belangen van elke partij”, verduidelijkt Catherine Mairy.

En wat als de werknemer niet akkoord gaat?

Ook hier moet altijd verwezen worden naar de vooraf ondertekende overeenkomst. Als in de overeenkomst niet bepaald is dat de werknemer verplicht is X aantal vaste dagen per week te telewerken (bijvoorbeeld wegens beperkte kantoorruimte in de onderneming), dan kan de werkgever dit niet eenzijdig aan de werknemer opleggen. Toch is ook hier dezelfde logica van toepassing: gezond verstand en een gemeenschappelijk akkoord tussen de verschillende partijen zijn de sleutelwoorden. "Dat geldt ook in omgekeerde zin. Als in de overeenkomst bijvoorbeeld wordt opgelegd dat de werknemer minimum 2 dagen per week telewerkt, kan hij niet eenzijdig beslissen om 5 dagen terug te keren naar kantoor om zijn energiefactuur te verlagen. Ook de werknemer zal voorrang moeten geven aan de dialoog met zijn werkgever. En als er een akkoord wordt bereikt, moet dat in ieder geval schriftelijk worden vastgelegd", vervolgt Catherine Mairy.

Coworking: een oplossing om de kosten te drukken?

Zowat overal in België schoten coworkingspaces als paddenstoelen uit de grond. Ze waren aanvankelijk bijzonder succesvol omdat ze met name hielpen het sociale isolement van de werknemer en de gevolgen daarvan voor het welzijn te beperken. Coworking zou ook een oplossing kunnen zijn voor de energieprijzen die door het dak gaan. "Sommige werknemers hebben inderdaad om verschillende redenen niet altijd de mogelijkheid om te telewerken. Coworking zou misschien een oplossing kunnen zijn om hen in staat te stellen niet geïsoleerd thuis te zitten, maar ook om hun energiefactuur gedeeltelijk te verlagen”, besluit Catherine Mairy.