Werken met een zelfstandige of met een werknemer? Sociale ruling eindelijk mogelijk

De samenstelling en de werking van de administratieve commissie ter regeling van de arbeidsrelatie en de benoeming van de leden is eindelijk geregeld1. Dit betekent dat sociale ruling voortaan mogelijk wordt voor partijen die meer zekerheid willen omtrent het type van tewerkstelling en die een mogelijke herkwalificatie van hun samenwerking, met alle financiële gevolgen van dien, willen vermijden.

Meer dan 6 jaar geleden werd een wet2 in het leven geroepen, waarin enkele criteria werden opgenomen volgens dewelke iemand als zelfstandige of als werknemer kon worden beschouwd. Deze wet voorzag bovendien in de oprichting van een “commissie tot regeling van de arbeidsrelatie” bestaande uit twee kamers, die meer uitsluitsel kon bieden indien partijen onzeker waren over hun rechtpositie. De commissie heeft nooit effectief gefunctioneerd.

Door aanpassingen in de zomer van 20123 werd de commissie vervangen door een “administratieve commissie ter regeling van de arbeidsrelatie”, waarvan de samenstelling en de werking nog moest worden bepaald bij koninklijk besluit. Daarnaast werden enkele wijzigingen aangebracht aan de oorspronkelijke wetgeving, zoals de invoering van een wettelijk vermoeden en specifieke criteria voor welbepaalde sectoren, die in werking zijn getreden op 1 januari 2013.

Door publicatie van de koninklijke besluiten is het bestaan van de commissie nu een feit en wordt het mogelijk een sociale ruling aan te vragen.

De ruling kan de partijen meer zekerheid bieden omtrent de aard van de arbeidsrelatie, met name of de tewerkstelling als een zelfstandige samenwerking dan wel als een arbeidsovereenkomst moet worden beschouwd. Zo kunnen zij een mogelijke herkwalificatie naar aanleiding van een controle vermijden.

De beslissing van de administratieve commissie geldt voor een periode van drie jaar en is bindend voor de instellingen die in de commissie vertegenwoordigd zijn (waaronder de FOD Sociale Zekerheid en de FOD Werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg) en de sociale verzekeringsfondsen.

De binding van de beslissing vervalt wanneer:

• de voorwaarden omtrent de uitvoering van de arbeidsrelatie waarop de beslissing gebaseerd is, gewijzigd worden;
• zou blijken dat de elementen die door de partijen werden aangebracht bij de commissie onjuist of onvolledig waren.

De instellingen van de sociale zekerheid kunnen uiteraard wel nog steeds controle uitoefenen omtrent de elementen die in de sociale ruling werden aangebracht en tot een beslissing hebben geleid.

De herkwalificatie van een zelfstandige naar een werknemer kan ingrijpende gevolgen hebben, meer in het bijzonder voor de opdrachtgever. Niet de schijnzelfstandige/ werknemer, maar wel de opdrachtgever draagt immers de financiële last van de herkwalificatie.

De RSZ zal bij de opdrachtgever - die na herkwalificatie als werkgever wordt beschouwd - zowel de persoonlijke als de patronale sociale zekerheidsbijdragen invorderen op de vergoedingen die de zelfstandige medewerker verdiende gedurende de laatste 3 jaar. In geval een bedrieglijk opzet kan bewezen worden, kan men zelf tot 7 jaar teruggaan in de tijd. Deze bijdragen worden verhoogd met een bijdrageopslag van 10 procent en een verwijlinterest van 7 procent per jaar.

Bovendien zal de opdrachtgever het achterstallig vakantiegeld, eindejaarspremies, een opzeggingsvergoeding, feestdagenloon, en dergelijke meer aan de schijnzelfstandige/ werknemer moeten betalen, indien deze laatste een vordering richt tegen de opdrachtgever/werkgever.

Tenslotte kunnen ook administratieve en strafsancties worden opgelegd. Ingeval partijen zich binnen een termijn van zes maanden schikken naar de beslissing die werd genomen door de administratieve commissie, zullen echter geen strafsancties worden toegepast.

Sociale ruling is mogelijk in volgende drie gevallen:

1. Op gezamenlijk initiatief van de partijen bij een arbeidsrelatie, binnen een termijn van één jaar vanaf de inwerkingtreding van de wet, met name van 1 januari 2013 tot en met 31 december 2013. Of binnen een termijn van één jaar na de inwerkingtreding van een Koninklijk besluit dat :
   - specifieke criteria voor bepaalde sectoren vastlegt;
   - de sectoren waarin een vermoeden geldt van arbeidsovereenkomst of aannemingsovereenkomst, uitbreidt;
   - de criteria die m.b.t. tot dat vermoeden gelden, vervangt of aanvult.
   De aanvraag wordt ingediend bij de griffie van de administratieve commissie.
2. Op initiatief van de persoon die een zelfstandige activiteit opstart, ofwel bij de aansluiting als zelfstandige ofwel binnen een termijn van één jaar na aanvang van de arbeidsrelatie. De aanvraag wordt ingediend bij het Sociaal Verzekeringsfonds, die deze aanvraag bezorgt aan de griffie van de administratieve commissie.
3. Op initiatief van elke partij bij een arbeidsrelatie, ofwel voorafgaand aan de aanvang, ofwel binnen een termijn van één jaar na de aanvang van de arbeidsrelatie. De aanvraag wordt ingediend bij de griffie van de administratieve commissie.

De aanvraag bij de griffie van de administratieve commissie gebeurt via neerlegging van een verzoekschrift of via aangetekend schrijven. De commissie beslist binnen drie maanden die volgen op de datum van de aanvraag.

Partijen kunnen zich in de procedure laten vertegenwoordigen door een advocaat of elke andere persoon die beschikt over een schriftelijk mandaat.

1 KB van 11 februari 2013 houdende samenstelling en werken van de kamers van de administratieve commissie ter regeling van de arbeidsrelatie, B.S. 21 februari 2013 en KB van 11 februari 2013 tot benoeming van de leden van de administratieve commissie ter regeling van de arbeidsrelatie, B.S. 21 februari 2013
2 Titel XIII van de programmawet van 27 december 2006 (I), wat de aard van de arbeidsrelaties betreft, B.S. 28 december 2006
3 Wet van 25 augustus 2012 tot wijziging van Titel XIII van de programmawet van 27 december 2006, wat de aard van de arbeidsrelaties betreft, B.S. 11 september 2012

Auteur: Lies Planckaert

11/03/2013