Vrijstelling ploegen- en nachtarbeid: 1/3-norm bij schorsingen

Auteur: Peggy Criel (Legal Expert)
Leestijd: 10min
Publicatiedatum: 20/01/2023 - 11:42
Laatste update: 20/01/2023 - 11:54

De vrijstelling van doorstorting van bedrijfsvoorheffing bij ploegenarbeid, ploegenarbeid bij werken in onroerende staat of nachtarbeid wordt enkel toegekend indien is voldaan aan de 1/3-norm. Hoe wordt deze norm beoordeeld in geval van een schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst?  

Vrijstelling doorstorting van bedrijfsvoorheffing

Ondernemingen waarin ploegenarbeid (inclusief volcontinu arbeid), ploegenarbeid bij werken in onroerende staat of nachtarbeid wordt verricht genieten onder bepaalde voorwaarden een vrijstelling van doorstorting van bedrijfsvoorheffing.

Deze vrijstelling is gelijk aan 22,8 % van de belastbare bezoldiging bij ploegenarbeid en nachtarbeid en wordt verhoogd tot 25 % in geval van volcontinu arbeid. Voor ploegenarbeid bij werken in onroerende staat bedraagt ze 18 %.

Om de vrijstelling te genieten moet onder meer voldaan zijn aan de betrokken fiscale definities:

  • Een onderneming waar ploegenarbeid (klassieke ploegenarbeid) wordt verricht is een onderneming waar het werk wordt verricht in minstens twee ploegen van minstens twee werknemers, die hetzelfde werk doen zowel qua inhoud als qua omvang en die elkaar in de loop van de dag opvolgen zonder dat er een onderbreking is tussen de verschillende ploegen en zonder dat de overlapping meer bedraagt dan een vierde van hun dagtaak;
  • Een onderneming waar nachtarbeid wordt verricht is een onderneming waar werknemers overeenkomstig de in de onderneming toepasselijke arbeidsregeling, prestaties verrichten tussen 20 uur en 6 uur, met uitsluiting van:
    • de werknemers die enkel prestaties verrichten tussen 6 uur en 24 uur en;
    • de werknemers die gewoonlijk beginnen te werken vanaf 5 uur;
  • Een onderneming die werkt in een volcontinu arbeidssysteem is een onderneming waar het werk wordt verricht in minstens vier ploegen van minstens twee werknemers, die hetzelfde werk doen zowel qua inhoud als qua omvang; die een continue bezetting tijdens de gehele week en het weekend garanderen, en die elkaar opvolgen zonder dat er een onderbreking is tussen de opeenvolgende ploegen en zonder dat de overlapping meer bedraagt dan een vierde van hun dagtaak. De bedrijfstijd in een dergelijke onderneming, de tijd dat het bedrijf functioneert, bedraagt minstens 160 uur op weekbasis.

De definitie van een onderneming die werkt in een volcontinu arbeidssysteem beantwoordt aan de fiscale voorwaarden van een onderneming waarin ploegenarbeid wordt verricht;

  • Een onderneming waar ploegenarbeid wordt verricht bij werken in onroerende staat is een  onderneming waar het werk wordt verricht in één of meerdere ploegen van minstens twee personen, zonder rekening te houden met studenten en leerlingen in een alternerende opleiding, die hetzelfde of complementair werk doen zowel qua inhoud als qua omvang en in zover het gaat om werken bedoeld in artikel 20, § 2, van het koninklijk besluit nr. 1 van 29 december 1992 die, indien ze onder het toepassingsgebied van artikel 30bis van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders vallen, overeenkomstig dat artikel bij de Rijksdienst van Sociale Zekerheid werden aangemeld.

1/3-norm

De vrijstellingen worden enkel toegekend op de bezoldigingen van werknemers die, overeenkomstig de arbeidsregeling waarin zij tewerkgesteld zijn, over de betrokken maand waarvoor het voordeel wordt gevraagd, tenminste een derde van hun arbeidstijd in ploegen (klassieke of bij werken in onroerende staat) of nachtarbeid zijn tewerkgesteld. Perioden van schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst zonder loon, worden niet in aanmerking genomen.

Voor de toepassing van deze norm omvat:

  • de teller: het aantal uren van effectieve prestaties in ploegenarbeid (klassiek of bij werken in onroerende staat) of nachtarbeid en het aantal uren waarvoor de uitvoering van de arbeidsovereenkomst werd geschorst en het loon door de werkgever werd doorbetaald, indien kan worden aangetoond dat de betrokken werknemer, overeenkomstig zijn arbeidsregeling, zou tewerkgesteld zijn in ploegenarbeid (klassiek of bij werken in onroerende staat) of nachtarbeid;
  • de noemer: het totaal aantal effectief gepresteerde arbeidsuren evenals het totale aantal uren waarvoor de uitvoering van de arbeidsovereenkomst werd geschorst maar waarvoor het loon wordt doorbetaald.

Bij klassieke ploegenarbeid en nachtarbeid is het bovendien vereist dat voor de uren van effectieve ploegenarbeid of nachtarbeid een ploegenpremie of een nachtpremie wordt toegekend. Bij schorsingen waarbij het loon wordt doorbetaald is vereist dat deze premies zouden zijn toegekend mocht de werknemer hebben gewerkt.

Ter herinnering, prestaties in het kader van ploegen- en nachtarbeid worden sedert 1 april 2022 niet meer samengevoegd om te beoordelen of aan de 1/3-norm is voldaan. Men mag daarentegen wel de prestaties in ploegenarbeid en de prestaties in volcontinu arbeid blijven samenvoegen.

Wat bij schorsingen van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst?

Schorsingen van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst waarvoor het loon wordt doorbetaald mogen volgens de FOD Financiën enkel in de teller van de breuk worden opgenomen als er in de feiten effectief sprake is van ploegenarbeid (klassiek of bij werken in onroerende staat) of nachtarbeid.

Welke schorsingen van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst worden bedoeld?

Voor het begrip ‘schorsingen van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst’ verwijst de FOD Financiën naar de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Op deze website vindt men een overzicht van de schorsingen.

Opgelet, enkel de schorsingen waarvoor het loon wordt doorbetaald door de werkgever kunnen in beginsel worden opgenomen in de teller en/of noemer (zie verder).

We merken op dat feestdagen en ADV-dagen niet worden beschouwd als schorsingen van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst. Zij mogen bijgevolg niet worden opgenomen in de teller, noch in de noemer.

Wat zijn schorsingen van de arbeidsovereenkomst waarvoor het loon wordt doorbetaald?

De schorsingen van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst waarvoor het loon door de werkgever geheel of gedeeltelijk wordt doorbetaald, worden beschouwd als een schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst waarvoor het loon wordt doorbetaald.

Zo worden bijvoorbeeld de onderstaande schorsingen van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst beschouwd als een schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst waarvoor het loon – geheel of gedeeltelijk – wordt doorbetaald:

  • de periodes van arbeidsongeschiktheid die het gevolg zijn van ziekte of ongeval en waarvoor de werkgever het loon geheel of gedeeltelijk heeft doorbetaald;
  • de jaarlijkse vakantie. Wat de jaarlijkse vakantie van de arbeiders betreft, worden de periodes waarin de arbeider vakantie neemt en tijdens de welke hij vakantiegeld ontvangt van een vakantiefonds beschouwd als een schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst waarvoor het loon wordt doorbetaald;
  • klein verlet of kort verzuim (het recht afwezig te zijn van het werk, met behoud van loon, ter gelegenheid van familiegebeurtenissen, voor de vervulling van staatsburgerlijke verplichtingen of van burgerlijke opdrachten en in geval van verschijning voor het gerecht);
  • de eerste drie dagen van het geboorteverlof;

Voorbeelden

Voorbeeld 1

Een werkgever stelt 2 werknemers tewerk. Deze werknemers vormen een ploeg en verrichten werken in onroerende staat op locatie. De werkgever voldoet aan alle voorwaarden om aanspraak te kunnen maken op de vrijstelling van doorstorting van bedrijfsvoorheffing voor ploegenarbeid bij werken in onroerende staat.

Gedurende een bepaalde week bestaat de ploeg maar uit 1 werknemer omdat de andere werknemer ziek is.

In die week is er in de feite niet voldaan aan de definitie van ploegenarbeid bij werken in onroerende staat. De ploeg bestaat immers niet uit minstens 2 personen.

Voor de berekening van de 1/3-norm heeft dit volgende gevolgen:

  • voor de werknemer die gewerkt heeft: de effectieve arbeidsprestaties verricht in die week worden niet in de teller opgenomen. Deze arbeidsprestaties worden wel opgenomen in de noemer;
  • voor de werknemer die ziek was: de uren ziekte waarvoor de werknemer gewaarborgd loon heeft ontvangen worden niet opgenomen in de teller. De periode van ziekte wordt wel opgenomen in de noemer.

Voorbeeld 2

Een werkgever stelt 12 arbeiders tewerk. Deze arbeiders worden tewerkgesteld in 2 ploegen, en verrichten werken in onroerende staat op een werf. De werkgever voldoet aan alle voorwaarden om aanspraak te kunnen maken op de vrijstelling van doorstorting van bedrijfsvoorheffing voor ploegenarbeid bij werken in onroerende staat.

De werkgever sluit zijn onderneming gedurende een week wegens jaarlijkse vakantie. Gedurende deze week is niet voldaan aan de definitie van ploegenarbeid bij werken in onroerende staat.

De uren jaarlijkse vakantie mogen bijgevolg niet in de teller worden opgenomen. Deze schorsing waarvoor het loon wordt doorbetaald wordt wel opgenomen in de noemer. De periodes waarin de arbeiders vakantie nemen en tijdens de welke hij vakantiegeld ontvangt van een vakantiefonds worden immers beschouwd als een schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst waarvoor het loon wordt doorbetaald.

Voorbeeld 3

Een werkgever stelt 30 werknemers tewerk die klassieke ploegenarbeid verrichten. De werkgever voldoet aan alle voorwaarden om aanspraak te kunnen maken op de vrijstelling van doorstorting van bedrijfsvoorheffing voor klassieke ploegenarbeid.

In een welbepaalde week wordt de ochtendploeg bestaande uit 15 werknemers opgevolgd door een namiddagploeg van 14 werknemers (1 werknemer heeft verlof genomen). Indien we ervan uitgaan dat de omvang van het werk verricht door beide ploegen dezelfde is (en mits is voldaan aan alle andere voorwaarden) is voldaan aan de fiscale definitie van een onderneming waar klassieke ploegenarbeid wordt verricht.

Voor de berekening van de 1/3-norm heeft dit volgende gevolgen:

  • voor de werknemers die gewerkt hebben: de effectieve arbeidsprestaties worden in die week zowel in de teller als de noemer opgenomen;
  • voor de werknemer die verlof nam en wiens loon werd doorbetaald: de uren schorsing worden in die week opgenomen in de teller indien de werknemer, overeenkomstig zijn arbeidsregeling, tewerkgesteld zou zijn in ploegenarbeid en hiervoor een ploegenpremie zou hebben ontvangen.

Belang van een correcte toepassing

Bovenstaande voorbeelden tonen het belang aan van een correcte beoordeling van de feitelijke omstandigheden.

Bij een schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst moet:

  • eerst worden nagegaan of er is voldaan aan de fiscale definitie van ploegenarbeid (klassiek of bij werken in onroerende staat) of nachtarbeid;
  • om vervolgens te bepalen of de uren van effectieve arbeidsprestaties of schorsingen waarvoor het loon wordt doorbetaald door de werkgever kunnen worden opgenomen in de teller en/of noemer van de 1/3-norm.

Klant bij Partena Professional?

Heeft u vragen over de fiscale definities van een onderneming waar ploegen- en/of nachtarbeid wordt verricht, de voorwaarden voor de toekenning van de vrijstelling(en) van doorstorting van de bedrijfsvoorheffing of wenst u advies over een concrete situatie, neem contact op met onze Legal Partners via legalpartners@partena.be.

Heeft u vragen over de wijze van aangifte van arbeidsprestaties of schorsingsperiodes van werknemers die in ploegen werken of nachtarbeid verrichten, contacteer uw Payroll Consultant.

Bronnen: Wet houdende verlaging van lasten op arbeid, B.S. 31 maart 2022, Circulaire 2021/C/99 over de berekening van de 'één derde-norm'.

De website van Partena Professional is een kanaal om informatie in een begrijpelijke vorm ter beschikking te stellen aan aangesloten leden en niet-leden. Partena Professional streeft er naar actuele informatie aan te bieden en deze informatie wordt met de grootste zorg samengesteld (onder andere in de vorm van Infoflashes). Maar aangezien de sociale en fiscale wetgeving voortdurend in beweging is, kan Partena Professional geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden inzake de juistheid, het up-to-date zijn of de volledigheid van de informatie die via deze website werd geraadpleegd of uitgewisseld. Verdere bepalingen kunnen worden nagelezen in onze algemene disclaimer die van toepassing is bij elke raadpleging van deze website. Door deze website te raadplegen, aanvaardt u uitdrukkelijk de bepalingen van deze disclaimer. Partena Professional kan de inhoud van deze disclaimer eenzijdig wijzigen.