Testen op discriminatie op het werk moet makkelijker worden

Auteur: Catherine Legardien (Legal Expert)
Leestijd: 5min
Publicatiedatum: 05/05/2022 - 08:42
Laatste update: 05/05/2022 - 11:29

De strikte voorwaarden voor sociaal inspecteurs om discriminatietests op de werkplek te gebruiken, zullen vanaf 8 mei 2022 enigszins worden versoepeld. Het doel is om de uitvoering van dergelijke tests efficiënter en gemakkelijker te maken.

In deze Infoflash bespreken we de regels voor de discriminatietests en verduidelijken we de aanpassingen die op 8 mei van kracht worden.

Discriminatietests: wat zijn dat?

In tegenstelling tot wat voor de meeste inbreuken op het sociaal strafrecht is voorzien, moet het bijzonder opzet worden bewezen voor discriminerende inbreuken. Dat is vaak erg moeilijk, zo niet onmogelijk.

Daarom kent het Sociaal Strafwetboek aan de sociaal inspecteurs sinds 1 april 2018 een ‘bijzondere bevoegdheid inzake discriminatie’ toe.

Onder bepaalde heel strikte voorwaarden kunnen ze een onderneming benaderen door zich voor te doen als (potentiële) klanten of (potentiële) werknemers, om na te gaan of op grond van een beschermd criterium (leeftijd, geslacht, geloofsovertuiging, enz.) gediscrimineerd werd of wordt, zonder dat zij hun legitimatiebewijs moeten voorleggen en hun hoedanigheid moeten meedelen.

Concreet?

De mogelijkheid voor de sociaal inspecteurs om gebruik te maken van de bijzondere bevoegdheid inzake discriminatie is onderworpen aan strikte voorwaarden.

Antidiscriminatiewetten

De bijzondere bevoegdheid inzake discriminatie die aan de sociaal inspecteurs wordt toegekend, kan alleen worden gebruikt om na te gaan of de drie ‘antidiscriminatiewetten’ (en de uitvoeringsbesluiten ervan) op het gebied van de arbeidsverhoudingen wel worden nageleefd.

Het gaat meer bepaald om de volgende wetten:

  • de wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie,
  • de wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van discriminatie tussen vrouwen en mannen,
  • de wet van 30 juli 1981 tot bestraffing van bepaalde door racisme of xenofobie ingegeven daden.

Specifiek kader

Momenteel hebben de sociaal inspecteurs de bevoegdheid om zich voor te doen als klanten, potentiële klanten, werknemers of potentiële werknemers om na te gaan of op grond van een wettelijk beschermd criterium gediscrimineerd werd of wordt, maar alleen bij objectieve aanwijzingen van discriminatie, na een klacht of een melding, ondersteund door resultaten van datamining en datamatching.

Onder datamining  verstaan we het gericht zoeken naar verbanden in gegevensverzamelingen met als doel profielen op te stellen voor meer diepgaand onderzoek.

Onder datamatching  verstaan we het vergelijken van twee sets van verzamelde data met elkaar.

Vanaf 8 mei 2022 zal niet cumulatief aan deze voorwaarden moeten worden voldaan. Objectieve aanwijzingen voor discriminatie hoeven dus niet langer te worden gestaafd door resultaten van datamining en datamatching.

We benadrukken, en dit is niet veranderd, dat de uitoefening van de bijzondere bevoegdheid inzake discriminatie slechts kan gebeuren na een schriftelijk en voorafgaand akkoord van de arbeidsauditeur of de procureur des Konings.

De bijzondere bevoegdheid:

  • moet zich beperken tot het creëren van de gelegenheid om een discriminerende praktijk aan het licht te brengen,
  • kan worden uitgeoefend indien het voor de uitoefening van het toezicht noodzakelijk is om de reële omstandigheden die gelden voor gewone klanten, potentiële klanten, werknemers of potentiële werknemers te kunnen vaststellen en indien deze vaststellingen, rekening houdend met het proportionaliteitsbeginsel, niet op een andere manier kunnen gebeuren,
  • mag niet tot gevolg hebben dat een discriminerende praktijk gecreëerd wordt, terwijl er geen ernstige aanwijzing was van praktijken die men kan bestempelen als directe of indirecte discriminatie.

Alle acties ondernomen tijdens de opsporing en de resultaten ervan worden opgetekend in een verslag en worden meegedeeld aan de arbeidsauditeur of de procureur des Konings.

Kleine inbreuken

Het is de sociaal inspecteurs, belast met de uitvoering van de bijzondere bevoegdheid inzake discriminatie, verboden in het kader van hun opdracht strafbare feiten te plegen.

De sociaal inspecteurs die, in het kader van hun opdracht en met het oog op het welslagen ervan of ter verzekering van hun eigen veiligheid, strikt noodzakelijke strafbare feiten plegen (bv. een valse naam gebruiken) met het uitdrukkelijk en voorafgaand akkoord van de arbeidsauditeur of de procureur des Konings plegen echter geen strafbaar feit. Deze strafbare feiten moeten noodzakelijkerwijs evenredig zijn met het nagestreefde doel.

Beroep op derden

Vanaf 8 mei 2022 kan de sociaal inspecteur in het kader van de hem toevertrouwde opdrachten kortstondig een beroep doen op een persoon die niet tot de inspectiediensten behoort indien dit kennelijk noodzakelijk is voor het welslagen van zijn opdracht. De voorwaarden en modaliteiten om een beroep te doen op een derde moeten evenwel nog bij Koninklijk Besluit moeten worden vastgesteld.

Bron: artikel 42/1 van het Sociaal Strafwetboek zoals gewijzigd door de wet tot wijziging van afdeling 2/1 van het Sociaal Strafwetboek betreffende de bijzondere bevoegdheden van de sociaal inspecteurs op het vlak van de vaststellingen inzake discriminatie, BS 28 april 2022.

De website van Partena Professional is een kanaal om informatie in een begrijpelijke vorm ter beschikking te stellen aan aangesloten leden en niet-leden. Partena Professional streeft er naar actuele informatie aan te bieden en deze informatie wordt met de grootste zorg samengesteld (onder andere in de vorm van Infoflashes). Maar aangezien de sociale en fiscale wetgeving voortdurend in beweging is, kan Partena Professional geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden inzake de juistheid, het up-to-date zijn of de volledigheid van de informatie die via deze website werd geraadpleegd of uitgewisseld. Verdere bepalingen kunnen worden nagelezen in onze algemene disclaimer die van toepassing is bij elke raadpleging van deze website. Door deze website te raadplegen, aanvaardt u uitdrukkelijk de bepalingen van deze disclaimer. Partena Professional kan de inhoud van deze disclaimer eenzijdig wijzigen.