Preventie van psychosociale risico’s op het werk: bescherming tegen ontslag en tegen elke nadelige maatregel

In het kader van de preventie van psychosociale risico's op het werk is sinds 1 september 2014 een bescherming tegen ontslag en tegen elke nadelige maatregel ingesteld ten gunste van bepaalde werknemers.

In deze Infoflash krijgt u een beknopte beschrijving van deze regeling inzake ontslagbescherming.

Beschermde werknemers en begin van de beschermingsperiode

De volgende werknemers genieten de bescherming tegen ontslag en tegen elke andere nadelige maatregel:

• de werknemer die op het niveau van de onderneming een verzoek tot formele psychosociale interventie heeft ingediend voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk;

Opgelet! Deze werknemer is beschermd vanaf de datum van ontvangst van het verzoek als dit aanvaard werd (de werkgever wordt verwittigd door de preventieadviseur psychosociale aspecten).

• de werknemer die een klacht heeft ingediend in het kader van feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk bij de directie toezicht op het welzijn op het werk en waarin hij de interventie hiervan verzoekt om één van de volgende redenen:

o   de werkgever heeft geen preventieadviseur gespecialiseerd in de psychosociale aspecten van het werk aangeduid;

o  de werkgever heeft niet voorzien in procedures die in overeenstemming zijn;

o   het verzoek tot formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk heeft er, volgens de werknemer, niet toe geleid dat een einde werd gesteld aan de feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk;

o   volgens de werknemer werden de procedures niet wettelijk toegepast;

Opgelet! Deze werknemer is beschermd vanaf het ogenblik dat de klacht in ontvangst werd genomen (de werkgever wordt verwittigd door de persoon die de klacht ontvangt).

• de werknemer die een klacht heeft ingediend, in het kader van feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk, bij de politiediensten, bij het openbaar ministerie of bij de onderzoeksrechter en waarbij hij hun tussenkomst verzoekt om één van de volgende redenen: 

o   de werkgever heeft geen preventieadviseur gespecialiseerd in de psychosociale aspecten van het werk aangeduid;

o  de werkgever heeft niet voorzien in procedures die in overeenstemming zijn;

o   het verzoek tot formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk heeft er, volgens de werknemer, niet toe geleid dat een einde werd gesteld aan de feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk;

o   volgens de werknemer werden de procedures niet wettelijk toegepast;

o   de interne procedure is niet geschikt, gelet op de ernst van de feiten waarvan hij het voorwerp is geweest;

Opgelet! Deze werknemer is beschermd vanaf het ogenblik dat de klacht in ontvangst werd genomen (de werkgever wordt verwittigd door de persoon die de klacht ontvangt).

• de werknemer die een rechtsvordering instelt of voor wie een rechtsvordering wordt ingesteld met het oog op het doen naleven van de reglementering betreffende geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk;

Opgelet! Deze werknemer is beschermd vanaf het ogenblik van de betekening van de dagvaarding of de neerlegging van het verzoekschrift ter griffie (de werkgever wordt verwittigd door de werknemer).

• de  werknemer die optreedt als getuige doordat hij, in het kader van het onderzoek van een verzoek tot formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk, in een ondertekend en gedateerd document de feiten die hij zelf heeft gezien of gehoord en die betrekking hebben op de toestand die het voorwerp is van het verzoek, ter kennis brengt van de preventieadviseur;

Opgelet! Deze werknemer is beschermd vanaf het ogenblik dat de getuigenverklaring werd afgelegd (de werkgever wordt verwittigd door de preventieadviseur psychosociale aspecten).

• de werknemer die optreedt als getuige in rechte in het kader van feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk.

Opgelet! Deze werknemer is beschermd vanaf het ogenblik van de oproeping of de dagvaarding om te getuigen in rechte (de werkgever wordt verwittigd door de getuige in rechte).

Einde van de beschermingsperiode

De periode van bescherming eindigt:

• na 12 maanden volgend op de neerlegging van het verzoek tot interventie, het indienen van de klacht of het afleggen van de getuigenverklaring;
• of na 3 maanden volgend op het ogenblik dat het vonnis definitief is geworden.

Beschermingsmechanisme

In de loop van de beschermingsperiode mag de werkgever:

• noch de arbeidsverhouding beëindigen;
• noch een nadelige maatregel treffen tijdens het bestaan of na de beëindiging van de arbeidsverhoudingen

behalve om redenen die vreemd zijn aan het verzoek tot formele psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk, de klacht, de rechtsvordering of de getuigenverklaring.

Sanctie

Als de werkgever, tijdens de beschermingsperiode, de bescherming schendt die de werknemer geniet, dan kan laatstgenoemde (of de werknemersorganisatie waarbij hij is aangesloten), onder bepaalde voorwaarden, zijn re-integratie vragen in de onderneming onder de voorwaarden die golden voor de beëindiging of de wijziging.

Bij gebrek aan (een verzoek tot) re-integratie en als de rechter heeft geoordeeld dat het ontslag of de maatregel die de werkgever heeft genomen, strijdig is, zal de werkgever aan de werknemer een beschermingsvergoeding verschuldigd zijn die gelijk is aan:

• hetzij een forfaitair bedrag dat overeenstemt met het brutoloon voor 6 maanden;
• hetzij aan de werkelijk door de werknemer geleden schade.

Overgangsbepaling

De regeling inzake ontslagbescherming zoals van kracht vóór 1 september 2014 blijft van toepassing op de werknemer die een klacht heeft ingediend, een getuigenverklaring heeft afgelegd of een rechtsvordering heeft ingesteld vóór 1 september 2014.

Bronnen: wet van 28 februari 2014 tot aanvulling van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk wat de preventie van psychosociale risico’s op het werk betreft, waaronder met name geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk, Belgisch Staatsblad van 28 april 2014; Koninklijk Besluit van 10 april 2014 betreffende de preventie van psychosociale risico's op het werk, Belgisch Staatsblad van 28 april 2014; website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, rubriek ‘Thema's/Welzijn op het werk/Psychosociale risico's’ (www.werk.belgie.be).

Auteur: Catherine Mairy

26/11/2014