Overstappen van het statuut van een natuurlijk persoon naar dat van een vennootschap: hoe maakt u de juiste keuze?

Brussel, 20 maart 2023 - Wanneer u al enige tijd zelfstandige bent, is het normaal dat u zich een aantal vragen stelt, bijvoorbeeld: wanneer loont het de moeite om de overstap te maken van het statuut van een natuurlijk persoon naar dat van een vennootschap? Wat zijn de kenmerken van deze verschillende statuten? Wat zijn de voordelen? Wanneer is het juiste moment om over te stappen? Valérie Mawet, Legal Expert bij Partena Professional, legt uit.

Voordat u van start gaat als zelfstandige, is het belangrijk om te benadrukken dat elk van de twee juridische vormen voor- en nadelen hebben en dat de keuze aanzienlijke gevolgen zal hebben voor het leven van uw bedrijf (eenmanszaak of vennootschap).

Hiermee bedoelen we het type activiteit dat wordt overwogen, het aantal mensen dat eraan zal deelnemen, het beschikbare kapitaal, de financiële bijdrage van de partners, het meest geschikte belastingregime, de voorzienbare ontwikkeling van de activiteit, enz.

De keuze voor of een eenmanszaak of een vennootschap moet het resultaat zijn van een grondige reflectie en aangepast zijn aan de noden van u en uw bedrijf.

Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen het statuut van zelfstandige als natuurlijk persoon en dat van een vennootschap? 

Enerzijds is de oprichting van een onderneming met het statuut van zelfstandige als natuurlijk persoon een vrij snelle procedure. Daarom is het de favoriete vorm voor startende ondernemers die snel aan de slag willen zonder al te veel administratieve rompslomp, aangezien ze geen beroep moeten doen op een notaris. Dit is een voordeel omdat minder administratief papierwerk gelijkstaat met minder kosten. Een ander voordeel is dat een zaak opstarten onder dit statuut betekent dat u geen startkapitaal nodig heeft, dus de oprichtingskosten beperkt blijven.

In termen van vermogen daarentegen doet u een beroep op uw privévermogen omdat u gewoon uw eigen onderneming bent (in eigen naam). Als u een eenmanszaak heeft, wordt uw beroepsvermogen, dat wil zeggen alle eigendommen en schulden die verband houden met uw onderneming, namelijk niet gescheiden van uw privévermogen. Zit u daarentegen in een vennootschap, dan zit uw beroepsvermogen in de vennootschap en staat dus los van uw privévermogen.

Anderzijds is de oprichting van een vennootschap ingewikkelder en duurder, maar het voordeel is dat uw privévermogen gescheiden is van uw bedrijfsvermogen. Dit betekent een lager risico in geval van bijvoorbeeld een faillissement.

Ook op fiscaal vlak is er een verschil. Het belastingtarief varieert naargelang het statuut. Een vennootschap is namelijk fiscaal aantrekkelijker dan een eenmanszaak. De overgang naar een vennootschap vereist het opstellen van een financieel plan en daarom is de hulp van een professionele accountant noodzakelijk.

Tenslotte is er een verschil op het vlak van de betrouwbaarheid van de onderneming. Er is meer vertrouwen in een vennootschap omdat haar rekeningen publiekelijk geraadpleegd kunnen worden. De jaarrekening van een vennootschap moet immers verplicht gepubliceerd worden bij de Nationale Bank van België.

Is het voordelig om over te gaan van het statuut van zelfstandige naar dat van een vennootschap?

Ja, het kan voordelig zijn, maar dit moet worden genuanceerd. In de eerste plaats is de overstap naar een vennootschap fiscaal gunstiger omdat de belastingheffing anders is. Vennootschappen worden immers belast tegen een vast tarief van 25%, terwijl het belastingtarief voor een zelfstandige kan variëren tussen 25% en 50%, afhankelijk van de inkomensschijf. Hoe hoger het inkomen, hoe hoger de belasting.

In dit geval kan de overgang dus financieel interessant zijn, omdat u van een heffing van 50% naar 25% gaat. Wanneer het inkomen echter niet erg hoog genoeg is, kan het voordeel minder groot zijn. Bovendien brengt de overgang naar het statuut van vennootschap bepaalde kosten met zich mee (notariskosten, enz.). Dit betekent dat u moet anticiperen op de kosten, die kunnen oplopen van € 750 tot € 1000, afhankelijk van de complexiteit van de situatie.

Hieraan moet worden toegevoegd dat een onderneming ook een forfaitaire bijdrage van € 347,50 (voor kleine ondernemingen, anders het dubbele) moet betalen aan een sociaal verzekeringsfonds.

Als u als startende ondernemer snel aan de slag wilt tegen lage kosten, is het dus heel gebruikelijk om te kiezen om te starten onder het statuut van zelfstandige als eenmanszaak.

Een tweede voordeel is dat u uzelf als "vennootschap" voordelen in natura kunt toekennen. Concreet betekent dit dat bepaalde uitgaven (gsm, wagen, computer, tankkaart, enz.) als "vennootschapskosten" kunnen worden aangemerkt.

Tenslotte is het statuut van vennootschap voordeliger op het vlak van vermogensbescherming. Wanneer uw onderneming het statuut van vennootschap heeft, is er inderdaad een scheiding tussen privé- en bedrijfsvermogen. Dit is niet het geval voor het statuut van zelfstandige. Concreet betekent dit dat bij een faillissement uw persoonlijk vermogen op het spel staat.

Het statuut van vennootschap heeft dus voordelen, maar men mag niet vergeten en onderschatten dat dit statuut zeer hoge kosten met zich meebrengt en dat men zich de omzetting van het ene naar het andere statuut moet kunnen veroorloven.

Wat is de procedure voor de omzetting van een eenmanszaak in een vennootschap? En wie zijn de belangrijkste personen die u hiermee kunnen helpen?

De eerste persoon tot wie u zich kunt richten is uw boekhouder, want hij of zij is uw referentiepunt voor alle fiscale aangelegenheden.

Vervolgens moet de akte van de oprichting van een vennootschap door een notaris worden opgemaakt. Dit wordt een authentieke akte genoemd. Zodra uw notaris de akte heeft opgemaakt en deze is ondertekend, moet ze worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Dit is een van de verplichte administratieve stappen. De vennootschap bestaat pas juridisch als haar statuten in het Belgisch Staatsblad zijn gepubliceerd. Tot slot moet u uw vennootschap inschrijven bij een Partena Professional-ondernemingsloket als inschrijvingsplichtige onderneming en het btw-nummer en de vestigingseenheid van de vennootschap activeren.

Wanneer is het juiste moment om deze overgang te maken?

U stelt zich deze vraag best pas na enkele jaren activiteit, wanneer uw onderneming begint te bloeien en uw inkomen steeds groter wordt. Aarzel in dat geval niet om eerst advies in te winnen bij uw boekhouder. Hij kan u vertellen of dit fiscaal interessant is of niet.

Welke vennootschapsvorm kan worden gekozen?

Er zijn verschillende vennootschapsvormen waaruit u kunt kiezen bij uw overstap. De besloten vennootschap (bv) is de meest voorkomende vennootschapsvorm. Bij de oprichting van uw vennootschap is er geen vast kapitaal nodig. U moet echter wel over voldoende eigen vermogen beschikken voor de levensvatbaarheid van uw vennootschap ook na de opstart.

Er is ook de naamloze vennootschap (nv). Voor de oprichting van een nv is een startkapitaal van € 61.500 vereist. Deze vennootschapsvorm is daarom vaak meer geschikt voor grote structuren met een groot aantal aandeelhouders die de kapitaalinbreng delen. Er bestaan nog tal van andere vennootschapsvormen, zoals een cv (coöperatieve vennootschap), een vof (vennootschap onder firma), een vzw (vereniging zonder winstoogmerk), een maatschap en een comm.v (commanditaire vennootschap). U bespreekt best met uw boekhouder welke vennootschapsvorm het meest geschikt is in uw persoonlijke situatie.