Ontdek alles wat je moet weten voor een succesvolle start als ondernemer.
Verhoog je slaagkansen met de hulp van onze experts.
Onze experts geven je de antwoorden die je zoekt.
Wijzig je bedrijfsgegevens via ons digitaal ondernemingsloket.
Ontdek onze handige tool voor je sociale zekerheidsdossier.
Bereken wanneer je ten vroegste op pensioen kan gaan en hoeveel pensioen je zal krijgen.
Ontdek hoe je met succes je eerste werknemer kan aanwerven.
De gids boordevol informatie. Ontdek prakische tips en advies om je allereerste werknemer aan te nemen.
Geniet de ondersteuning van ons sociaal secretariaat.
Profiteer van de expertise en kennis van Partena Professional.
Ontdek hoe Partena Professional accountants helpt.
Op 15 december 2022 is de ‘Wet betreffende de bescherming van melders van inbreuken op het Unie- of nationale recht vastgesteld binnen een juridische entiteit in de private sector’ gepubliceerd in het Belgische staatsblad. Deze wet zet de Europese Klokkenluidersrichtlijn om in Belgische regelgeving en heeft als doel klokkenluiders te beschermen.
Een klokkenluider is een persoon die in werkgerelateerde context inbreuken op bepaalde wetgevingen meldt.
Klokkenluiders kunnen niet enkel werknemers zijn, maar ook stagiairs, vrijwilligers, voormalige/toekomstige werknemers, bestuurders, aandeelhouders, (aangestelden van) zelfstandige dienstverleners/leveranciers/onderaannemers.
Meer specifiek kunnen inbreuken op volgende wetgevingen gemeld worden: (i) overheidsopdrachten, ii) financiële diensten, producten en markten en het voorkomen van het witwassen van geld en terrorismefinanciering, iii) productveiligheid en productconformiteit, iv) veiligheid van het vervoer, v) milieubescherming, vi) stralingsbescherming en nucleaire veiligheid, vii) voedsel- en voederveiligheid, gezondheid en welzijn van dieren, viii) volksgezondheid, ix) consumentenbescherming, x) bescherming van de persoonlijke levenssfeer en persoonsgegevens, en beveiliging van netwerk- en informatiesystemen, xi) bestrijding van belastingfraude, xii) bestrijding van sociale fraude, xiii) de financiële belangen van de Europese Unie, xiv) inbreuken in verband met de Europese interne markt.
De nieuwe wetgeving voert de verplichting in tot het opzetten van meldingskanalen zodat voormelde inbreuken binnen ondernemingen kunnen worden opgespoord en behandeld en er een passende bescherming geboden wordt aan de klokkenluiders, die deze inbreuken hebben gemeld.
Enkel ondernemingen met minstens 50 werknemers [1] moeten een intern meldingskanaal opzetten en een register bijhouden van de ontvangen meldingen. De onderneming kan er voor kiezen om dit meldingskanaal intern te beheren, maar kan het desgewenst ook uitbesteden aan een externe partner.
Via het intern meldingskanaal moeten klokkenluiders hun bezorgdheid schriftelijk of mondeling kenbaar kunnen maken. Het meldingskanaal moet aan een aantal formaliteiten voldoen die onder meer de vertrouwelijkheid en de onpartijdige behandeling van een melding garanderen én moet ten minste toegankelijk zijn voor de werknemers van de onderneming, maar ook opengesteld kunnen worden voor externe partijen (zelfstandigen, aandeelhouders, werknemers die niet meer in dienst zijn, onderaannemers).
Voor wat betreft een onderneming met tenminste 250 werknemers, moet dit intern meldingskanaal in de mogelijkheid voorzien om de melding volledig anoniem te kunnen doen.
De ondernemingen kiezen zelf hoe dit meldingskanaal in de praktijk ingevuld wordt. De meldingen kunnen bijvoorbeeld verlopen via e-mail, via telefoon, via een tool…
Daarnaast zullen de klokkenluiders ook terecht kunnen bij een extern meldingskanaal. Er zal een “Klokkenluidersautoriteit” worden aangeduid dat optreedt als extern meldingskanaal. Deze autoriteit zal bevoegd zijn om meldingen te ontvangen, feedback te geven en een opvolging te bieden voor meldingen.
Tenslotte hebben de klokkenluiders ook de mogelijkheid om, onder bepaalde voorwaarden, de informatie openbaar te maken.
De wet bepaalt niet hoe het intern meldingskanaal ingevoerd moet worden. Bijgevolg heeft elke onderneming de keuze om dit te doen via een ondernemingscao, het arbeidsreglement of een eenvoudige policy. In elk geval moet het sociaal overleg daarbij gerespecteerd worden.
Zowel de werknemers van de onderneming, als de externen/derden moeten duidelijke en toegankelijke informatie over de beschikbare meldingskanalen ontvangen.
Klokkenluiders worden beschermd tegen represailles in de breedste zin van het woord (ontslag, degradatie, niet verlengen overeenkomst, tuchtsancties,…). De beschermingsmaatregelen gelden ook voor al degene die verbonden zijn met de klokkenluiders en die het slachtoffer kunnen worden van represailles in de werkgerelateerde context (voorbeeld: familieleden die klokkenluider bijstaan).
Om in aanmerking te kunnen komen voor de bescherming, moet de klokkenluider wel kunnen aantonen dat hij op het ogenblik waarop hij de melding deed, op redelijke wijze kon aannemen dat de informatie waarvan hij melding maakte juist was en het onder het toepassingsgebied van deze wet viel.
De onderneming moet op haar beurt kunnen bewijzen dat elke maatregel die wordt genomen, geen verband houdt met de melding. Indien de onderneming niet slaagt in deze bewijslast, heeft het slachtoffer van de maatregel die werknemer is van de onderneming, recht op een schadevergoeding tussen achttien en zesentwintig weken loon[2]. Indien het slachtoffer van de represaillemaatregel geen werknemer is, moet de reële omvang van de schade bewezen worden.
De onderneming die haar verplichtingen niet nakomt (die geen kanaal opzet of de goede werking ervan belemmert, die represailles neemt of de vertrouwelijkheid van de klokkenluiders niet respecteert) wordt gestraft met een sanctie van niveau 4 van het Sociaal Strafwetboek (hetzij administratieve boetes van 2.400 tot 24.000 EUR, hetzij strafrechtelijke sancties (boetes van 4.800 tot 48.000 EUR en/of gevangenisstraf van zes maanden tot drie jaar)).
De persoon die het kanaal misbruikt en bewust valse informatie verspreidt, valt onder de misdrijven laster en smaad, dewelke bestraft kunnen worden met een gevangenisstraf tot één jaar.
De wet treedt in werking op 15 februari 2023.
Ondernemingen met meer dan 250 werknemers moeten al vanaf 15 februari 2023 voorbereid zijn om aan de nieuwe wettelijke bepalingen te voldoen! Ondernemingen actief in de financiële sector of actief in het voorkomen van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme dienen steeds de datum van 15 februari 2023 te respecteren, ongeacht het aantal werknemers dat ze tewerkstellen.
Ondernemingen met 50 tot 249 werknemers krijgen, wat het interne meldingskanaal betreft, tijd tot 17 december 2023 om dit op te zetten.
Heeft u vragen over de nieuwe klokkenluidersregelgeving of wenst u advies over de concrete verplichtingen voor uw onderneming, neem contact op met onze Legal Partners via legalpartners@partena.be.
Bronnen:
- Europese richtlijn 2019/1937 van 23.10.2019 inzake de bescherming van personen die inbreuken op het Unierecht melden
- Wet van 28.11.2022 betreffende de bescherming van melders van inbreuken op het Unie- of nationale recht vastgesteld binnen een juridische entiteit in de private sector, B.S. 15.12.2022
- KB van 22.01.2023 tot aanduiding van de bevoegde autoriteiten voor de uitvoering van de wet van 28 november 2022 betreffende de bescherming van melders van inbreuken op het Unie- of nationale recht vastgesteld binnen een juridische entiteit in de private sector, B.S. 31.01.2023
[1] Het aantal werknemers van de onderneming wordt berekend volgens de regels die gelden voor de sociale verkiezingen maar op niveau van de juridische entiteit. Deze drempel is echter niet van toepassing op ondernemingen actief in de financiële sector of actief in het voorkomen van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme. Deze ondernemingen zijn verplicht om een intern meldkanaal in te richten ongeacht het aantal werknemers dat ze tewerkstellen.
[2] In geval van inbreuken op de wetgeving inzake financiële diensten, producten en markten of de preventie van witwassen en financiering van terrorisme, bedraagt de schadevergoeding zes maanden loon of vergoeding van de daadwerkelijk geleden schade; in dit geval heeft een werknemer bovendien ook recht op wederindienstneming.
De website van Partena Professional is een kanaal om informatie in een begrijpelijke vorm ter beschikking te stellen aan aangesloten leden en niet-leden. Partena Professional streeft er naar actuele informatie aan te bieden en deze informatie wordt met de grootste zorg samengesteld (onder andere in de vorm van Infoflashes). Maar aangezien de sociale en fiscale wetgeving voortdurend in beweging is, kan Partena Professional geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden inzake de juistheid, het up-to-date zijn of de volledigheid van de informatie die via deze website werd geraadpleegd of uitgewisseld. Verdere bepalingen kunnen worden nagelezen in onze algemene disclaimer die van toepassing is bij elke raadpleging van deze website. Door deze website te raadplegen, aanvaardt u uitdrukkelijk de bepalingen van deze disclaimer. Partena Professional kan de inhoud van deze disclaimer eenzijdig wijzigen.