Beëindiging van de overeenkomst wegens overmacht in geval van definitieve ongeschiktheid: volg de procedure!

Auteur: Catherine Legardien
Leestijd: 9min
Publicatiedatum: 02/01/2017 - 13:00
Laatste update: 17/07/2019 - 17:19

De beëindiging van de overeenkomst wegens overmacht als gevolg van de definitieve ongeschiktheid van de werknemer kan voortaan enkel nog vastgesteld worden na een re-integratietraject.

Dit bepaalt de wet van 20 december 2016 houdende diverse bepalingen inzake arbeidsrecht in het kader van arbeidsongeschiktheid, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 30 december 2016 en waarvan de duur werd vastgesteld op 9 januari 2017.

Deze wet maakt deel uit van overheidsmaatregelen ter bevordering van de re-integratie van arbeidsongeschikte werknemers.

De wet van 20 december 2016 houdende diverse bepalingen inzake arbeidsrecht in het kader van arbeidsongeschiktheid bepaalt eveneens de regels m.b.t . de impact op de arbeidsovereenkomst van een tijdelijke uitvoering van aangepast of ander werk, die is toegestaan door de adviserend geneesheer van het ziekenfonds. Zie hieromtrent onze Infoflash van 2 januari 2017.

Korte theoretische toelichting

De overmacht

Overmacht is een onvoorziene gebeurtenis die onafhankelijk van de wil van de partijen plaatsvindt en voor de werkgever en de werknemer een onoverkomelijk obstakel vormt dat de eerstgenoemde verhindert om arbeid te verschaffen en de tweede om arbeid uit te voeren.

Deze gebeurtenis die overmacht uitmaakt heeft de onmiddellijke beëindiging van de overeenkomst zonder opzeggingstermijn of -vergoeding tot gevolg.

Van de definitieve ongeschiktheid om het overeengekomen werk uit te voeren ...

Tot op heden is een permanente ongeschiktheid die de werknemer definitief verhindert het overeengekomen werk te hervatten volgens het Hof van Cassatie een dergelijke gebeurtenis die overmacht uitmaakt. Deze overmacht moet enkel beoordeeld worden ten opzichte van het overeengekomen werk.

Onder 'overeengekomen werk' verstaan we niet alleen het geheel van taken dat de werknemer gewoonlijk uitoefent overeenkomstig zijn overeenkomst, maar ook de arbeidstijd die tussen de partijen werd overeengekomen.

Het bewijs van het definitieve karakter van de arbeidsongeschiktheid moet idealiter worden vastgelegd door middel van twee medische getuigschriften (het ene van de behandelende geneesheer en het andere van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer) waarin vermeld wordt dat de werknemer definitief ongeschikt is voor het overeengekomen werk.

Enkele verduidelijkingen

Het koninklijk besluit van 28 mei 2003 betreffende het gezondheidstoezicht op de werknemers voorziet de mogelijkheid om een procedure tot re-integratie te genieten voor de werknemer die door zijn behandelende geneesheer definitief arbeidsongeschikt is verklaard voor het overeengekomen werk. Het respecteren van deze procedure vormt evenwel geen voorwaarde om de beëindiging van de overeenkomst wegens overmacht in te roepen.

Het artikel 34 van de arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978 bepaalde dat de arbeidsongeschiktheid ten gevolge van ziekte of ongeval die de werknemer definitief verhindert om het overeengekomen werk uit te voeren enkel een einde kan maken aan de arbeidsovereenkomst wegens overmacht op voorwaarde dat een welbepaalde procedure (ter bevordering van de re-integratie van de werknemer) wordt gerespecteerd. Dit artikel is echter nooit in werking getreden, daarom vormen de hogervermelde beginselen van de rechtspraak van het Hof van Cassatie tot op heden de grond voor de beëindiging van de overeenkomst wegens overmacht als gevolg van de definitieve ongeschiktheid van de werknemer.

… tot de definitieve ongeschiktheid om aangepast of ander werk uit te voeren

De wet van 20 december 2016 houdende diverse bepalingen inzake arbeidsrecht in het kader van arbeidsongeschiktheid voert een nieuw artikel 34 in de arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978 in dat van kracht wordt op 9 januari 2017.

Dit artikel bepaalt dat ‘de arbeidsongeschiktheid ten gevolge van ziekte of ongeval waardoor het voor de werknemer definitief onmogelijk wordt om het overeengekomen werk te verrichten alleen een einde kan maken aan de arbeidsovereenkomst wegens overmacht na beëindiging van het re-integratietraject van de werknemer die het overeengekomen werk definitief niet kan uitoefenen (…)’ 

Praktisch

Principe

Vanaf 9 januari 2017 moet er een re-integratietraject worden aangevat en beëindigd om een einde maken aan de arbeidsovereenkomst wegens overmacht in geval van definitieve ongeschiktheid van de werknemer.

Dit re-integratietraject wordt bepaald door het koninklijk besluit van 28 oktober 2016 tot wijziging van het koninklijk besluit van 28 mei 2003 betreffende het gezondheidstoezicht op de werknemers wat betreft de re-integratie van arbeidsongeschikte werknemers.

Het beoogt, met de hulp van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer, de re-integratie te bevorderen van de werknemer die het overeengekomen werk niet langer kan uitoefenen, door hem aangepast of ander werk te geven en dit meer bepaald indien hij definitief ongeschikt is voor het uitoefenen van het overeengekomen werk.

Zie onze Infoflash van 1 december 2016 voor een algemeen overzicht van de reglementering betreffende het re-integratietraject.

Wanneer is het re-integratietraject ten einde?

Voor een werknemer die definitief ongeschikt is om het overeengekomen werk uit te voeren, is het re-integratietraject definitief beëindigd in de drie volgende gevallen, namelijk wanneer:

  • 1e geval: de werkgever het formulier voor de re-integratiebeoordeling heeft ontvangen van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer waarin deze laatste heeft geoordeeld dat de werknemer definitief ongeschikt is om het overeengekomen werk uit te voeren, dat hij niet in staat is om aangepast of ander werk uit te voeren en dat de beroepsmogelijkheden zijn uitgeput;
  • 2e geval: de werkgever aan de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer het verslag heeft bezorgd volgens hetwelke het technisch of objectief onmogelijk is om een re-integratieplan op te maken of als dit om gegronde redenen redelijkerwijze niet kan worden geëist;
  • 3e geval : de werkgever het re-integratieplan waarmee de werknemer niet heeft ingestemd, heeft bezorgd aan de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer.

Dus alleen in die drie gevallen kan een einde gemaakt worden aan de arbeidsovereenkomst wegens overmacht in geval van definitieve ongeschiktheid van de werknemer.

Welke procedure moet er concreet gevolgd worden?

Een specifieke procedure waarbij hoofdzakelijk de werknemer, de werkgever en de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer betrokken zijn kan leiden tot elk van deze drie gevallen. Deze procedure telt 4 stappen (initiatief, re-integratiebeoordeling, re-integratieplan en beslissing van de werknemer) en specifieke termijnen die gerespecteerd moeten worden.

Initiatief

Het re-integratieverzoek kan worden ingediend bij de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer:

  • ofwel door de werknemer tijdens de periode van zijn arbeidsongeschiktheid (of door zijn behandelende geneesheer als de werknemer hiermee instemt),
  • ofwel door de werkgever, ten vroegste vanaf 4 maanden na aanvang van de arbeidsongeschiktheid van de werknemer, of vanaf het ogenblik waarop de werknemer hem een attest van zijn behandelende geneesheer bezorgt waaruit de definitieve ongeschiktheid om het overeengekomen werk uit te voeren blijkt,
  • ofwel door de adviserend geneesheer van het ziekenfonds, indien hij van mening is dat de werknemer in aanmerking komt voor re-integratie.

Re-integratiebeoordeling

De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer nodigt de werknemer voor wie hij een re-integratieverzoek heeft ontvangen uit voor een re-integratiebeoordeling. Na afloop neemt hij in het formulier voor de re-integratiebeoordeling zijn beslissing op. Deze beslissing kan o.a. bestaan uit:

  • een definitieve ongeschiktheid om het overeengekomen werk te hervatten en de werknemer is in staat om bij de werkgever aangepast of ander werk uit te voeren of uit,
  • een definitieve ongeschiktheid om het overeengekomen werk te hervatten en de werknemer is niet in staat om bij de werkgever aangepast of ander werk uit te voeren.

De werknemer die niet akkoord gaat met de re-integratiebeoordeling kan hiertegen, per aangetekende brief, beroep instellen bij de geneesheer sociaal inspecteur van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het werk. Dat moet gebeuren binnen de 7 werkdagen nadat het formulier voor de re-integratiebeoordeling aan hem bezorgd werd. De werknemer moet de werkgever hiervan verwittigen.

Het re-integratietraject is definitief beëindigd wanneer de werkgever het formulier voor de re-integratiebeoordeling heeft ontvangen van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer waarin deze laatste heeft geoordeeld dat de werknemer definitief ongeschikt is, dat hij niet in staat is om aangepast of ander werk uit te voeren en dat de beroepsmogelijkheden zijn uitgeput. Dit is het eerste geval waarin het re-integratietraject is beëindigd.

Re-integratieplan

De werkgever moet in principe een re-integratieplan opstellen (na het verstrijken van de beroepstermijn of na ontvangst van het resultaat van de beroepsprocedure waarin de beslissing van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer werd bevestigd) wanneer het gaat om een definitieve ongeschiktheid en de werknemer in staat is bij de werkgever aangepast of ander werk uit te voeren.

Indien de werkgever meent dat het technisch of objectief onmogelijk is om een re-integratieplan op te maken of als dit om gegronde redenen redelijkerwijze niet kan worden geëist, stelt hij een verslag in die zin op.

Het re-integratietraject is beëindigd wanneer de werkgever aan de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer het verslag heeft bezorgd volgens hetwelke het technisch of objectief onmogelijk is om een re-integratieplan op te maken of als dit om gegronde redenen redelijkerwijze niet kan worden geëist; Dit is het tweede geval waarin het re-integratietraject is beëindigd.

Beslissing van de werknemer

In het geval de werkgever een re-integratieplan heeft opgemaakt, beschikt de werknemer over een termijn van 5werkdagen na ontvangst van het re-integratieplan om al dan niet ermee in te stemmen en het terug te bezorgen aan de werkgever:

Indien de werknemer niet instemt met het re-integratieplan, vermeldt hij hierin de redenen van zijn weigering.

Het re-integratietraject is beëindigd wanneer de werkgever het re-integratieplan waarmee de werknemer niet heeft ingestemd heeft bezorgd aan de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer. Dit is het derde geval waarin het re-integratietraject is beëindigd.

Datum van inwerkingtreding

De wet van 20 december 2016 houdende diverse bepalingen inzake arbeidsrecht in het kader van arbeidsongeschiktheid treedt in werking op 9 januari 2017.

Bovendien moet er rekening worden gehouden met de datum waarop een re-integratietraject van start kan gaan. Deze datum hangt af van de persoon die hiervoor het initiatief neemt:

  • is dat de werknemer, dan kan dit vanaf 1 januari 2017 (ongeacht de aanvangsdatum van zijn arbeidsongeschiktheid);
  • is dat de werkgever, dan kan dit vanaf 1 januari 2017 voor arbeidsongeschiktheden die aanvatten vanaf 1 januari 2016 en vanaf 1 januari 2018 voor arbeidsongeschiktheden die aanvatten vóór 1 januari 2016.

Bronnen: wet van 20 december 2016 houdende diverse bepalingen inzake arbeidsrecht in het kader van arbeidsongeschiktheid. B.S. 30 december 2016 ; koninklijk besluit van 28 oktober 2016 tot wijziging van het koninklijk besluit van 28 mei 2003 betreffende het gezondheidstoezicht op de werknemers wat betreft de re-integratie van arbeidsongeschikte werknemers, B.S. 24 november 2016.

Auteur: Catherine Legardien

02/01/2017

De website van Partena Professional is een kanaal om informatie in een begrijpelijke vorm ter beschikking te stellen aan aangesloten leden en niet-leden. Partena Professional streeft er naar actuele informatie aan te bieden en deze informatie wordt met de grootste zorg samengesteld (onder andere in de vorm van Infoflashes). Maar aangezien de sociale en fiscale wetgeving voortdurend in beweging is, kan Partena Professional geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden inzake de juistheid, het up-to-date zijn of de volledigheid van de informatie die via deze website werd geraadpleegd of uitgewisseld. Verdere bepalingen kunnen worden nagelezen in onze algemene disclaimer die van toepassing is bij elke raadpleging van deze website. Door deze website te raadplegen, aanvaardt u uitdrukkelijk de bepalingen van deze disclaimer. Partena Professional kan de inhoud van deze disclaimer eenzijdig wijzigen.