Wat zijn je rechten en plichten als zelfstandige?

Als zelfstandige is het essentieel om je rechten en plichten te kennen om legaal te kunnen werken in België. In tegenstelling tot werknemers heb je niet alleen specifieke wettelijke verplichtingen, je krijgt ook toegang tot aangepaste sociale bescherming. Deze verplichtingen, zoals het betalen van sociale bijdragen, zijn onmisbaar om toegang te krijgen tot de sociale rechten die gegarandeerd worden door de Belgische wetgeving voor zelfstandigen.

Ontdek alles wat je moet weten over je rechten en plichten als zelfstandige, de administratieve formaliteiten en de sociale voordelen die voor jou van toepassing zijn.

Wat zijn je plichten als zelfstandige?  

Om aan de Belgische wetgeving voor zelfstandigen te voldoen, moet je enkele verplichte administratieve formaliteiten doorlopen en de volgende regels respecteren:

  1. Aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds: Of je nu zelfstandige in hoofd- of bijberoep bent, je moet je inschrijven bij een erkend sociaal verzekeringsfonds. Deze aansluiting garandeert je sociale bescherming, inclusief ziekteverzekering en andere essentiële rechten.
  2. Inschrijving bij de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO): Elke zelfstandige activiteit moet geregistreerd worden bij de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO). Deze stap is verplicht en cruciaal om je activiteit legaal te starten in België.
  3. Betaling van trimestriële sociale bijdragen: Elk kwartaal moet je sociale bijdragen betalen. Deze bijdragen, berekend op basis van je inkomsten, zijn noodzakelijk om je sociale rechten te financieren.
  4. Btw-plicht (indien van toepassing): Als je activiteit onder de btw-wetgeving valt, moet je je btw-nummer activeren. Alle informatie over het activeren van je btw-nummer vind je hier.

Waarom moet ik sociale bijdragen betalen? 

Je betaalt je sociale bijdragen rechtstreeks aan je sociaal verzekeringsfonds. Deze stort op haar beurt jouw bijdragen door naar Het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ). 

Het RSVZ gebruikt alle sociale bijdragen van zelfstandigen om de voordelen van het algemene stelsel te financieren. Hieronder vallen:

  • Terugbetaling van medische zorg
  • Uitkeringen bij arbeidsongevallen
  • Kinderbijslag
  • Pensioenuitkeringen

Wat zijn je rechten als zelfstandige? 

In ruil voor het driemaandelijks betalen van je sociale bijdragen, ontvang je bepaalde (sociale) rechten. Deze rechten bieden een sociale basisbescherming voor jou en je gezin. 

Recht op een pensioen

Op het einde van je carrière ontvang je een pensioen. Dit pensioen zal hoogstwaarschijnlijk niet heel hoog zijn. Daarom wordt aangeraden om ook een aanvullend pensioen op te bouwen zodat je je levensstandaard kan aanhouden op je oude dag. 

Recht op ouderschapsverlof

Ben je zelfstandige en mama geworden? Dan krijg je tijdens je zwangerschapsvelrof een zwangerschapsuitkering betaald. Ook heb je na de geboorte van je kind recht op 105 gratis dienstencheques. Vaders en co-ouders krijgen respectievelijk een vaderschaps- en geboorte-uitkering na de geboorte van het kind. 

Overbruggingsrecht

Met het overbruggingsrecht kan je bepaalde socialezekerheidsrechten behouden en een tijdelijke vergoeding krijgen voor maximaal 12 maanden als je je activiteit als zelfstandige moet onderbreken of stopzetten door economische moeilijkheden. 

Uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid

Deze verzekering garandeert, onder bepaalde voorwaarden, een vervangingsinkomen als je (tijdelijk) moet stoppen met werken door ziekte of een ongeval.   

Terugbetaling van gezondheidszorg

Dankzij je sociaal statuut kan je rekenen op financiële steun van je ziekenfonds als je gezondheidszorg nodig hebt. 

Mantelzorg

Je kan je zelfstandige activiteit geheel of gedeeltelijk (minstens 50%) onderbreken om te zorgen voor je kind als deze een zware handicap heeft, een ernstig ziek familielid of een palliatief familielid.  

Overlijdensuitkering

Je kan je zelfstandige activiteit tijdelijk onderbreken bij het overlijden van een familielid.  

Gezinsbijslag

Je ontvangt maandelijks kinderbijslag voor al je kinderen. Het bedrag van de kinderbijslag is hetzelfde voor alle sociale statuten die hier recht op hebben (zelfstandigen, werknemers, ambtenaren). 

Als zelfstandige moet je je aan bepaalde regels houden, maar je krijgt ook sociale bescherming wanneer je die nodig hebt. Door je sociale bijdragen te betalen, krijg je toegang tot ondersteuning zoals pensioen, moederschapsverlof, arbeidsongeschiktheid of een overbruggingsuitkering. Het is belangrijk om je plichten goed te kennen en je sociale rechten aan te vragen, zodat je volop kunt profiteren van de bescherming zelfstandigen.

Simuleer gemakkelijk je bijdragen en rechten

Ben je zelfstandige in hoofdberoep of sta je op het punt dat te worden? Ontdek hoeveel sociale bijdragen je moet betalen en op welke rechten je aanspraak kunt maken.

Simuleer nu je rechten en bijdragen met onze online simulator.

Administratieve formaliteiten: waar begin je?

Wil je zelfstandige in hoofdberoep worden? Dan moet je een aantal administratieve stappen doorlopen om in orde te zijn met de Belgische wetgeving voor zelfstandigen. Dit zijn de belangrijkste stappen:

1.

Inschrijving KBO

Registreer je bedrijf bij de Kruispuntbank Voor Ondernemingen (KBO). Je krijgt dan een ondernemingsnummer toegekend. Dit unieke nummer identificeert jouw bedrijf bij alle officiële instanties.

2.

Btw-nummer activeren

Zodra je een ondernemingsnnummer hebt, kun je je btw-nummer activeren. Hiermee kun je legaal commerciële activiteiten uitvoeren en btw innen of aftrekken.

3.

Vergunningen aanvragen

Controleer of je specifieke vergunningen nodig hebt voor je beroepsactiviteiten. Dit hangt af van de producten of diensten die je aanbiedt. Vraag ze tijdig aan om legaal te kunnen werken.

4.

Aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds

Sluit je aan bij een sociaal verzekeringsfonds om je sociale bijdragen te regelen. Deze bijdragen zorgen voor je sociale zekerheid, zoals pensioen en ziekteverzekering.

5.

Verzekeringen afsluiten

Ondernemen is risico’s nemen. Als zelfstandige is het daarom aangewezen om voor de nodige verzekeringen te zorgen.

Zie je door de bomen het bos niet meer?

Geen zorgen, we hebben een overzicht gemaakt waar al je rechten als zelfstandige worden opgesomd, inclusief informatie over de instanties waarbij je terecht kan voor meer informatie.

Krijg een duidelijk overzicht van je rechten