Wat met een bedrijfswagen na ontslag?

Een bedrijfswagen die ook privé mag worden gebruikt, blijft een populair en interessant loonvoordeel. Werkgever en werknemer maken meestal duidelijke afspraken over het gebruik van de wagen tijdens de arbeidsovereenkomst. Bij de beëindiging van de arbeidsovereenkomst is er vaak meer stof voor discussie. Liesbeth Overmeire, Legal Advisor bij Partena Professional, legt uit.

Kan de werkgever de bedrijfswagen meteen opeisen bij ontslag?

Het privégebruik van de bedrijfswagen vormt een voordeel in natura dat als loon wordt beschouwd. De werknemer behoudt het recht op dit voordeel zolang de arbeidsovereenkomst loopt. Bij ontslag zijn de gevolgen afhankelijk van een al dan niet te presteren opzegperiode:

•  Moet een werknemer de opzeggingstermijn presteren, mag hij de bedrijfswagen verder gebruiken tijdens de volledige opzegperiode. Indien de werkgever de onmiddellijke inlevering van de bedrijfswagen zou eisen, dan kan de werknemer dit als een eenzijdige wijziging van een essentieel bestanddeel van de arbeidsovereenkomst beschouwen. De werknemer zou hieruit een impliciet ontslag kunnen afleiden en de betaling van de verbrekingsvergoeding kunnen vorderen.

•  Beëindigt de werkgever de samenwerking van dag op dag – met betaling van de verbrekingsvergoeding of om dringende reden – dan moet de werknemer de bedrijfswagen onmiddellijk inleveren. Bij verbreking wordt het voordeel in dat geval opgenomen in de berekeningsbasis van de verbrekingsvergoeding. Voor de raming hiervan moet men rekening houden met de werkelijke waarde van het voordeel voor de werknemer (o.a. de aankoopprijs van de wagen, prijs voor onderhoud, verzekeringen,…). Het spreekt voor zich dat dit aanleiding geeft tot zeer uiteenlopende rechtspraak.

Kan de werknemer de bedrijfswagen ook na verbreking van de arbeidsovereenkomst blijven gebruiken?

Het komt vaak voor dat de werkgever de werknemer die werd ontslagen met uitbetaling van de verbrekingsvergoeding toestaat de bedrijfswagen nog enige tijd te gebruiken. Op de waarde van dit voordeel moeten socialezekerheidsbijdragen en bedrijfsvoorheffing worden betaald.

Om discussies te vermijden is het aangewezen één en ander te regelen in een schriftelijke overeenkomst. Deze bepaalt onder meer de duurtijd van de verdere terbeschikkingstelling (deze hoeft niet per se samen te vallen met de duur van de periode gedekt door de verbrekingsvergoeding), specifieke afspraken over het gebruik (wie mag de wagen besturen, mag er ook mee naar het buitenland gereden worden,…), de verzekering van de wagen, de aansprakelijkheid van de werknemer etc…

Is de eventuele schade aan de bedrijfswagen bij inlevering ten laste van de werknemer?

De arbeidsovereenkomstenwet bepaalt dat de werknemer het hem toevertrouwde ‘arbeidsgereedschap’ in goede staat moet teruggeven. Dit geldt ook voor de bedrijfswagen.

Het gebeurt dat de wagen bij teruggave beschadigd blijkt te zijn. Om discussies te vermijden over het ogenblik van het ontstaan van de schade, is het aangewezen de staat van de bedrijfswagen bij inlevering samen vast te stellen. Daar waar de gewone gebruikschade niet verhaald kan worden op de werknemer, moet voor de overige schade gekeken worden naar het tijdstip waarop de wagen werd beschadigd. Gebeurde dit in de privétijd van de werknemer dan is deze onbeperkt aansprakelijk; gebeurde het schadeverwekkende feit tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst, dan is de werknemer enkel aansprakelijk voor zware fouten, opzettelijke fouten en herhaalde lichten fouten. Ook hier zijn discussies niet uitgesloten en is het belangrijk goede afspraken te maken, bij voorkeur reeds tijdens de arbeidsovereenkomst.

De vraagt stelt zich vaak of de werkgever de schadevergoeding die de werknemer in dat geval verschuldigd is kan inhouden van de vergoedingen die hij betaalt naar aanleiding van de uitdiensttreding. Voor zover de werknemer hiertoe uitdrukkelijk zijn schriftelijk akkoord geeft, vormt dit in principe geen probleem. Is er geen expliciet akkoord dan kan de schadevergoeding, voor zover vaststaand en opeisbaar, in mindering worden gebracht van het vertrekvakantiegeld op basis van het principe van schuldvergelijking. Deze vergoeding is immers geen loon in de zin van de loonbeschermingswet, zodat de werkgever geen rekening moet houden met de specifieke beschermingsmechanismen.

Wat kan de werkgever doen als de werknemer de bedrijfswagen weigert in te leveren?

Levert de werknemer de bedrijfswagen niet in na eenvoudig verzoek, dan stelt de werkgever de werknemer in eerste instantie aangetekend in gebreke om de onmiddellijke teruggave van de wagen te eisen. Geeft de werknemer hieraan geen gevolg, dan kan de werkgever bijstand vragen van de politie bij het terughalen van de wagen en/of een strafklacht indienen. Onrechtmatig verder blijven rijden met de firmawagen is dus diefstal.

"Volhardt de werknemer in de boosheid, dan heeft de werkgever geen andere keuze dan de wagen via gerechtelijke weg terug te vorderen." licht Liesbeth Overmeire van Partena Professional toe.

Kan de werknemer de bedrijfswagen of het leasingcontract overnemen?

Werkgever en werknemer kunnen bij stopzetting van de arbeidsrelatie overeenkomen dat de werknemer de bedrijfswagen of eventueel het leasingcontract met betrekking tot de bedrijfswagen overneemt.